Görünen o ki yeni dünya düzeni Covid-19 virüsü ve onun mutantları tarafından şekillendirilecek. Zira bir süreden bu yana piyasada yaşanan dalgalanmaların çoğunun kaynağını virüsün etkileri ve mutantlarının olası riskleri oluşturuyor. Dahası bu durum devam ettikçe normalleşmeyi değil yeni normalin ne olacağını konuşuyoruz. Her ne kadar yeni normalin çerçevesini çizmek şu an için pek mümkün görünmese de genel kanaatin pandemi öncesine dönmenin giderek daha imkansız hale geldiği yönünde.

Pandemi dönemi pek çok iktisadi ezberin sorgulanmasına neden olurken aynı zamanda önceliklerin de gözden geçirilmesini zorunlu hale getirdi. Örneğin bugün ABD'de ve enflasyondan en çok korkan ülke olarak niteleyebileceğimiz Almanya'da bile enflasyonun geldiği seviyeler kabus gibi görünse de ekonomi yönetimlerinin halen genişlemeci politikalar uyguladığını görüyoruz. Diğer yandan kamu borçlarının gayrisafi milli hasılaya oranı titizlikle izlenen bir veri iken bu dönemde ihmal edilebilir bir veri haline dönüştü. Hatta öyle ki IMF bile "siz bu konuya takılmayın, ekonomileri desteklemeye devam edin" minvalinde açıklamalar yaptı. Bir stand-by anlaşmasına bağlı olmayan kredi paketi ilan etti ve ciddi bir SDR transferi yaparak ekonomileri destekledi.

Ancak bugün geldiğimiz nokta halen belirsizliğin sürdüğü bir duruma işaret ediyor. Tam ekonomiler için öngörülebilirliğin artmaya başladığı bir döneme girdik derken bu kez Covid19 virüsünün "omicron" mutantı belirsizliği artırmaya başladı. Her ne kadar şu an yeni mutantın etkilerini tam olarak bilmiyor olsak da şu ana kadar ki olumsuz haber akışı ve Dünya Sağlık Örgütü'nün dikkat çektiği riskler başta enerji emtiaları olmak üzere pek çok alandaki fiyatlamalara anında etki etti. Bu durumu sizlere daha iyi izah edebilmek için aşağıda Brent petrol fiyatının hareketini göstermek istiyorum.

Ekonomilerin açılmaya başlaması ve gelişmiş ülke merkez bankalarının para politikasındaki yeni dönem yönlendirmeleri ile beraber başta petrol fiyatı olmak üzere enerji fiyatlarında bir artış dönemi başlamıştı. Bu dönemde petrolün varil başına fiyatının 2021 yılı sonunda veya en geç 2022'nin ilk çeyreğinde 100 dolara erişeceğine ilişkin analizler çoğalmıştı. Oysa Dünya Sağlık Örgütü'nün yeni mutant Omicron'a ilişkin 26 Kasım'da yaptığı açıklama haber akışlarına düşer düşmez ilk tepki petrol fiyatından geldi. Grafikte gözlemleyebileceğiniz üzere daha önce varil başına 86 dolara kadar yükselen petrol fiyatı çok hızlı bir şekilde 72 dolar seviyelerine kadar geri çekildi. Sonradan mutant ile ilgili gelen bir kaç olumlu haber görece olarak rahatlama sağlasa da oluşan belirsizlik piyasaları tedirgin etmeye devam ediyor.

Peki bu belirsizlik ne kadar daha sürecek? Maalesef burada size iyi bir haberim yok. Çünkü bugüne kadar ki pandemi tecrübemiz piyasaların ve ekonomi yönetimlerinin en kötüye hazırlıklı olmaları gerektiğine işaret ediyor.

Kısaca hatırlayalım. Covid19; 2020 Mart ayında Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi olarak ilan edildiğinde takip eden sonbaharda feraha kavuşacağımıza ilişkin bir beklenti oluşmuştu. Ancak bu beklentiyi aşının keşfine kadar revize etmek zorunda kaldık. Sonra aşılar geldi ama bu kez aşıların virüsün yeni mutantlarına etkin olup olmayacağına dair beklentiler belirleyici olmaya başladı. Sonuçta elimizde aşılar var ama her an etkinliği sorgulanabilir, virüsün bulaşma yöntemlerini biliyoruz ama uygulandığında belli başlı sektörler son derece olumsuz etkileniyor ve nihayet tüm ekonomilerin bütün bu kapanma ve iş kayıplarını tolere sınırı çoktan aşılmış durumda.

Özetle virüsün yeni mutantı "omicron" aşina olduğumuz ama etkilerini bildiğimiz için kaçınmak istediğimiz belirsizlikleri bize yeniden getirdi.