Kamuran Vatansever

Kamuran Vatansever

Cemal Nadir Evine Dönüyor sergisi

2025.03.16 13:51 - Son Güncellenme: 2025.03.16 13:51
A

''Her şeyin gülünecek, tuhaf tarafı vardır. Fakat vakti kalabalığı arasında bunları seçebilmek için dürbün gibi büyütüp yaklaştıran bir yardımcı lazımdır. Karikatürlerimle size bu yardımı yapabilirsem ne mutlu...'' diyen Bursalı karikatürist Cemal Nadir Güler'in vefatının 78. yıl dönümünde Bursa Kent Müzesi 'Cemal Nadir Evine Dönüyor' adlı sergiye ev sahipliği yapıyor.

27 Şubat'ta açılışı yapılan sergi ile Cemal Nadir Güler'in sanatsal mirasını yaşatmak amaçlanırken, sanatçının birçok gazete ve dergide yayınlanan karikatürleri ile 'Hamzabey Caddesi / Bursa' adlı yağlıboya tablosu sanatseverlerle buluşuyor.

Bursa Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi ve Tanıtımı Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanan ve küratörlüğünü Deniz Dalkılınç'ın yaptığı serginin koleksiyonu büyük ölçüde Bursa Kent Müzesi Arşivi'nden oluşuyor. Ayrıca Cemal Nadir Güler'in torunları Zerrin Tunaman, Mehmet Tunaman ve Emincan Alemderoğlu, Darüşşafaka Cemiyeti, Cumhuriyet Gazetesi, Ömer Durmaz, Meliha Köksal ve Sabahattin Köksal ile Sunay Akın da sergiye katkıda bulunuyor.

Cemal Nadir Güler, Bursa'da Şehreküstü Mahallesi, Hoca İlyas Mektebi Çıkmazı 17 numarada bulunan evde 13 Temmuz 1902'de dünyaya geliyor. Evi, günümüzde Zafer Plaza Alışveriş Merkezi'nin arkasındaki yangın merdiveninin olduğu yerde bulunuyor. Nalbantoğlu Mekteb-i İptidaisi'nde ilköğrenimini tamamlayan Cemal Nadir, ortaöğrenimi için Bursa Sultani Mektebi'ne (Bursa Erkek Lisesi) başlar ancak babasının tayini sebebiyle eğitimine Bilecik İdadisi'nde devam eder. Babası tekrar Bursa'ya tayin olur, ancak Cemal Nadir eğitim hayatını sürdüremez. Okuldan ayrıldıktan sonra ailesi tarafından bir zanaat öğrenmesi için Gelincik Çarşısı'nda bulunan bir dükkânda kasnak işleme işine başlatılan Cemal Nadir, bu çalışmaya dayanamayarak hasta olur. İyileştikten sonra ise bu defa bir makinecinin yanında çırak olarak çalışmaya başlar.

Çocukken leblebi ve yemiş alması için verilen harçlıklarla kağıtlar ve rengarenk boya kalemleri alan, resme aşık bir çocuk olan Cemal Nadir'in ilk karikatürleri 1920 yılında, Sedat Semavi'nin İstanbul'da yayımladığı Diken adlı dergide yayınlanır. 1926 yılında karikatürist olarak şansını denemek isteyen Cemal Nadir tüm birikimiyle İstanbul'a gider. Ancak bu denemesinde istediği başarıyı yakalayamaz ve Bursa'ya tabelacı dükkanına geri döner. 1928 yılında Harf İnkılabının ilan edilmesi ile Cemal Nadir'in tabelacı dükkanında işleri artar ve o dönemde Bursa'da bulunan birçok işyerinin tabelalarının yazı ve resimleri Cemal Nadir'in imzasını taşır. Sahaflar Çarşısı'nda açmış olduğu 'Hattat ve Ressam' adını verdiği bu küçük tabelacılık atölyesi ile Cemal Nadir, tabelacılık işine yeni bir boyut kazandırmış ve tabelalarda resme yer veren ilk kişi olmuştur.

İstanbul'da bulunan gazete ve dergilere çizimlerini göndermekten vazgeçmeyen Cemal Nadir'in beklediği teklif, 1928 yılında Akşam Gazetesi'nden gelir ve gazetenin sahibi Necmettin Sadak tarafından gazetede her gün çizim yapması için İstanbul'a davet edilir. İstanbul'a ikinci gelişi Cemal Nadir'in hayatında yeni bir dönemin başlangıcı olur.

Cemal Nadir, Akşam Gazetesi'nde çalıştığı dönemde yarattığı karakterler arasında en ünlü ve en sevilen karakteri olan 'Amcabey'in adını verdiği mizah gazetesini 5 Aralık 1942 tarihinde yayımlar. 25 Mart 1944 tarihine kadar okuyucu ile buluşan 'Amcabey Dergisi' önce gazete, sonrasında dergi formatında yayımlanmış ve toplam 69 sayı basılmıştır.

Karikatürcü olarak ünlenen Cemal Nadir aynı zamanda gazeteci ve basın-yayın ressamıydı. 1920'lerden itibaren sanatçı birçok afiş, milli piyango bileti, ambalaj, kitap, gazete ve dergiler için illüstrasyon da yapmıştır.

1943 yılında Cumhuriyet Gazetesi'ne geçen Cemal Nadir, ölümüne kadar burada binlerce karikatür çizdi. 15 Aralık 1946'da ağır bir nezleye yakalanan, hastalığının son iki gününü koma halinde geçiren Cemal Nadir'in son sözleri 'Ah, iyi olsam, terliklerimi giysem, şu odada dolaşsam, şu köşeye geçsem resimlerimi yapsam...' olmuştur.

27 Şubat 1947 tarihinde aramızdan ayrılan Cemal Nadir'in vefatının 78. yıl dönümü anısına düzenlenen 'Cemal Nadir Evine Dönüyor' sergisi 27 Mayıs 2025 tarihine kadar Bursa Kent Müzesi'nde ziyaret edilebilir.


A

Yazarın diğer yazıları

Yazarın Tüm Yazıları