2020 yılına ilişkin öngörülere girmeden önce 2019 yılında otomotiv sektörünü değerlendirdiğimizde aslında durumu daha net anlayabiliriz. Bildiğiniz gibi otomotiv sektörü 1 milyon adetlik satış hayaline 2015-2016 ve 2017 yıllarında ulaşmıştı. Ama ne zaman Ağustos 2018'de ekonomik kriz yaşandı ve kurlar uçuşa geçti, en büyük darbeyi yiyen yine otomotiv sektörü oldu. İyi giden sektör bir anda tepetaklak olmuş son iki ayda devreye giren geçici ÖTV teşviki de yeterli olmayınca pazar yüzde 35 kayıp yaşamıştı. İşte 2019 yılı bu daralmanın gölgesinde başladı. İlk 6 ay ÖTV teşvikine rağmen satışlar 2018 yılının bile yüzde 50 altında kaldı. İki yıl üst üste beklenmeyen bir daralma yaşayan sektörde, bayi kapanmaları, konsolidasyonlar ve istihdam kayıpları yaşanmaya başladı. Sebebi pazarın kendini 1 milyon adetlik satışa göre konumlandırmasıydı. Pazardaki kötü gidiş ÖTV teşviklerinin bitmesi sonrası yaz aylarında artarak devam etti. Eylül ayı geldiğinde ise herkes umutsuz, yıl sonu beklentileri maksimum 350 bin adetlerdeydi.

2 YILDIR ÜST ÜSTE DARALIYOR

İşte o günlerde Merkez Bankası'nın da faiz indiriminin etkisiyle kamu bankaları öncülüğünde otomotiv sektörüne ilişkin faiz indirim kampanyaları devreye girdi. Aslında firmalar verdikleri katkı payıyla faizleri indirmiş, daha net söylemek gerekirse zararı göze alıp satış yapmak istemişlerdi. İşte bu faiz indirimleri ve kampanyaların etkisiyle son 3 ayda sektörde bir hareket yaşandı ve pazar yılı 479 bin adetle kapattı. Bu yüzde 35 daralan 2018'e göre bile yüzde 23 küçülme anlamına gelmesine rağmen, oluşan hava sektörün toparlandığı şeklindeydi. Arkadaşlar eğer 2017 yılına göre değerlendirirsek ki doğrusu o, 2019 yılında pazar yüzde 50 küçüldü. Hem de ilk 6 ay ÖTV ve KDV teşvikleri, bütün yıl süren hurda teşviki ve son 3 ayda devreye giren faiz indirimlerine rağmen.

EN BÜYÜK HATA ÖNGÖRÜLER

2019 yılında sektörün belki de en büyük hatası öngörü yetersizliği oldu. Yılın başında 250 bin adetlerle başlayan öngörüler, ilerleyen aylarda 350 bin adetlere çıksa da pazar 480 bin adet gibi öngörülerin çok üstünde kapandı. Bu da son 3 ayda talep olmasına rağmen araç stokunun az olmasından dolayı satışların belli bir seviyede kalmasını sağladı. Yani araç olsa son 3 ayda belki 2 kat daha satış yapılabilirdi. Bu durum 2020 yılını markaların neredeyse sıfır stokla girmesini sağladı. Bunun anlamı bazı yerli üreticilerin dışında ocak ve şubat aylarında markaların elinde neredeyse hiç araç yok. Bir markanın yöneticisiyle konuşurken, ocak ayına ilişkin elinde sadece 45 adet araç olduğunu bunun da 43'ünün gemiyle gelmek üzere olduğunu söylemesi durumun ciddiyetini ortaya koyuyor. Aslında şu söylediği daha da önemli; "Bugün benden araç almak istesen sana en erken nisan ayında verebilirim."

PAZAR TOTO BAŞLADI

Çünkü şubat ve mart için sınırlı olan kotaları da şimdiden dolmuş durumda. Bunları anlatmamın sebebi, 2020 yılına ilişkin öngörüler yapılırken, markalar hep faizlerdeki düşüşe bağlı pazarın 2019'un son 3 ayı gibi olacağını hesaplıyor. Bu da pazara ilişkin öngörülerin 550 binden başlayıp 700 bine kadar çıkmasını sağlıyor. Yani yine bir 'pazar toto' durumu söz konusu.

Ama atlanan nokta faizler göreceliği olarak düşük olsa da 2020 model araçların fiyatlarının zam göreceği ve kurlardaki hareketlilik. Yani 2019 ortasında 300 bin TL (2018 model) olan bir aracın 2020 modeli bugün 400 bin TL durumunda. Aradaki 100 bin TL'lik fiyat artışı, sizin faiz kazancınızdan çok fazla. Şöyle açıklayayım; 2019'da 300 bin TL'lik araç almak için elinizdeki 2. El aracı 150 bin TL'ye satıp 150 bin TL krediyle işi hallediyordunuz. Şimdi aynı aracı almak için elinizdeki 2. el aracı 200 bin TL'ye bile satsanız, alacağınız kredi tutarı 200 bin TL'ye yükselecek. Yani en az bin 50 bin TL'lik faiz yükünüz daha olacak. Bu da faiz indirimini 2019'un son 3 ayındaki gibi cazip olmaktan çıkarıyor. Bekleyip göreceğiz ama 2020'nin tek gerçeği sektörün 2017'e göre 3. kez üst üste gerilediği bir yıl olacak.