En başından beri daha çok siyasiler sahiplendiği için toplumda kutuplaşma yaratan Türkiye'nin otomobili projesi Togg'la ilgili merak edilen hemen her şeyi objektif bir şekilde şirketin CEO'su Gürcan Karakaş'a sordum. İşte Karakaş'ın 10 soruya verdiği cevaplar;

1. YATIRIM

• Şu ana kadar yapılan yatırım hakkında bilgi verebilir misiniz? Yatırım 2030'da hangi seviyeye ulaşacak?

2019'dan bugüne kadar 1.5 milyar Euro yatırım yapılırken, aracın satışa başlayacağı mart sonuna kadar toplam yatırım miktarı 1.8 milyar Euro'ya ulaşacak. 2030 yılına kadar yapılacak toplam yatırım ise 3.5 milyar Euro'yu bulacak. Buna akıllı cihaz, kampüs (fabrika ve çevresi) ve teknoloji geliştirmek için yapılan yatırımlar da dâhil.

1. FİNANSMAN

• Yatırım finansmanı nasıl sağlandı? 

Togg'un ortakları (Anadolu Grubu, Vestel, Turkcell, BMC, TOBB) şu ana kadar 500 milyon Euro öz sermaye yatırdı. Geri kalan 1.3 milyar Euro'yu ise yurt içinden uygun şartlarda uzun vadeli kredi olarak kullanıyoruz. Bazıları da export. Toplam yatırımda da finansman koşulları benzer şekilde olacak.

1. KÂRLILIK

• Bu kadar yatırım sonucunda kârlılık hedefi, daha doğrusu yatırımın geri dönüşü ne zaman olacak?

Bildiğimiz gibi ortaklarımız projenin en başında 15 yıl temettü almayacaklarını açıkladılar. Biz gelir modelimizi hem akıllı cihaz (otomobil) satışından hem de sunduğumuz hizmet  üzerine kurguladık. Yani Apple modeli de diyebiliriz. Yani akıllı cihazın dışında sunduğumuz teknoloji ve hizmetlerin kullanımından gelir elde etmeyi hedefledik. Aynı zamanda batarya ve yazılım maliyetlerini kontrol edebildiği için kârlılığına bunun da katkısı olacak. Bu da kısa sürede kârlı ve piyasa değeri yüksek bir şirket haline gelmemizi sağlayacak.

1. ÜRETİM

* 2023 yılı ve sonrasına ilişkin üretim planlarınız nedir?

1.8 milyar Euro'luk ilk yatırımla önce yıllık 100 bin adetlik üretim kapasitesine ulaşacağız. 3.5 milyar Euro'luk yatırımın sonucunda ise 2030 yılında yıllık üretim kapasitemiz 175 bin adede çıkacak. İlk modelimizi satışa sunacağımız 2023 yılında maksimum 20 bin adet üretim yapmayı hedefledik. 2024 ve 2025'te üretim katlanarak artacak, 2026 yılında 3 farklı modelle (C-SUV, C-Sedan ve C-XCoupe)

yılda 100 bin adetlik üretime, 2030 yılında ise 5 modelle (B-SUV ve C-MPV eklenecek) yılda 175 bin adetlik üretime ulaşacağız. Mart 2023'ten 2030 yılı sonuna kadar toplam üreteceğimiz araç sayısı ise 1 milyona ulaşacak.

5) İHRACAT

* Peki ihracat ne zaman başlayacak ve toplam üretimin içinde payı ne olacak?

İhracat iç pazarda satışa sunduktan yaklaşık 18 ay sonra başlayacak. Kendi ülkesinde başarılı olmayan bir marka yurtdışında başarılı olamaz. Biz önce kendi ülkemizde başarılı olduğumuzu ispat edelim ondan sonra ihracata odaklanacağız. Bizim ülkemizde rakiplerimiz kimler, Avrupalı ve Çinli markalar. İçeride başarılı olursak, ihracat da gelir Biz toplam üretimin yüzde 10'unu ihracat olarak hedefliyoruz. Yani 100 bin adetlik üretime ulaştığımızda bunun 10 bin adedini ihraç edeceğiz. Ama dediğim gibi oranları artırmak bizim elimizde. %10 minimum hedef, çok rahatlıkla bunu artırabiliriz. Önce kendi ülkemizde başarılı olup, kendimizi ispatlamak, sonra dünyada rekabetçi ürünlerle yer almak istiyoruz.

6) ULAŞILABİLİRLİK

* Türkiye'de otomobil satışlarının yarıdan fazlası ortalama 500 bin TL fiyata sahip modellerden oluşuyor. Halkın büyük bir kısmı bu fiyatlara bile otomobil alamıyor. Sizin martta satışa sunacağınız elektrikli ilk model ise C-SUV sınıfında yer alacağı için herkesin ulaşabileceği seviyede olmayacak. 2025 ve 2026'de satışa sunulacak C-Sedan ve C-XCoupe'de aynı sınıfta olacağı için fiyatları üç aşağı beş yukarı benzer seviyede olacak. Peki Togg'un daha fazla kişinin ulaşabileceği modelini ne zaman göreceğiz?

Evet ilk modele bugün C-SUV sınıfında  araç alabinler ulaşacak. Hedefimiz de bu. C-Sedan ve C-XCoupe'de aynı platformda ve aynı segmentte yer alan modeller olacak. Yani fiyatları birbirine yakın olacak. Bahsettiğiniz daha ulaşılabilir model ise evet 2027 yılında devreye girmesi planlanan B-SUV sınıfındaki model olacak. Bu model için 2025 yılından itibaren yepyeni bir platform oluşturacağız.

7) MÜŞTERİ

* 2023 yılında 20 bin adetlik üretimden ve satıştan bahsettiniz. Bunun ne kadarı bireysel kullanıcı ne kadarı kamu olacak?

27 Aralık 2019'da Resmi Gazete'de yayınlanan Teşvik Belgesi'ne göre kamunun Togg'dan satın alacağı toplam araç sayısı 15 yılda toplam 30 bin adettir. Yani kamunun yılda alacağı araç sayısı maksimum 2 bin adet. Bu da 2023 yılında 18 bine yakın aracın bireysel kullanıcılar tarafından alınacağını gösteriyor.

8) SERİ ÜRETİM

* 29 Ekim'de Gemlik fabrikasında törenle seri üretimin başladığı açıklandı.  Peki neden satış için mart sonunu bekliyorsunuz?

Biz aslında Gemlik'te deneme üretimlerine temmuzda başladık. 29 Ekim'den itibaren de seri üretim bandında ürettiğimiz araçları sertifikasyon ve homologasyon süreçleri için yurtdışındaki akredite test merkezlerine gönderiyoruz. Üretilen otomobiller 16'sı yeni regülasyon olmak üzere 92 adet farklı test tabi tutuluyor. Teste gönderilen araç sayısı aralık sonu itibarıyla toplam 165 olacak. Araçlar testlerini tamamlayıp tip onaylarını alacaklar. Avrupa Tip onaylarının alınmasının ardından da siparişlerin gelmesiyle birlikte kullanıcıya yönelik seri üretim başlayacak. Mart ayı sonunda da Togg modeli yollarda olacak. Testler bitmeden satış için araç üretmemiz söz konusu olamaz. Regülasyonlar sürekli değişiyor.

9) ÖN SİPARİŞ

* Peki fiyatlar ne zaman açıklanacak, ön sipariş nasıl verilecek?

Togg'un fiyatı şubat ayında açıklanacak. Daha önce de söylediğim gibi içten yanmalılar dâhil kendi sınıfındaki araçlarla rekabet edecek bir fiyata sahip olacak. Tüm ön siparişler Şubat 2023 itibarıyla internet üzerinden alınmaya başlanacak. Ön siparişler bireysel kullanıcılara öncelik olmak üzere alınacak, 2023 yılı boyunca teslim edilecek.

10) SATIŞ SONRASI

* En çok merek edilen konulardan biri de satış ve satış sonrasında neler yapacağınız?

Öncelikli olarak bayilik sistemi olmayacak çünkü elektrikli araçlarda bayileri ayakta tutan satış sonrası gelir modeli yok. Yani içten yanmalı araçlar yılda minimum 2 kez servise giderken, elektrikli araçlar belki 2 yıl gitmeyecek. Yani iş modeli değişiyor. Biz tüm araçları internetten satacağız. Türk halkı bence buna hazır. Zaten araçları görmek, incelemek dokunmak ve test etmek için deneyim merkezlerimiz olacak. 2023'te 12 noktada, 2025'te ise 35'den fazla noktada bu merkezleri açacağız. Ağırlıkta olarak büyükşehirlerde olacak. Satış sonrasında ise 2023'te 25 sabit, 8 mobil, 2025'te ise 30'dan fazla sabit, 40'tan fazla mobil noktada hizmet vereceğiz. Ayrıca esnek teslimat noktalarımız olacak. Bunlar deneyim merkezleri ve satış sonrasında da olabilir, eve teslimat olarak da yapılabilir.  

1.2 milyon m2'lik Gemlik

Kampüsü'nden izlenimler

29 Ekim'de resmi açılışı yapılan Togg Teknoloji Kampüsü'nü (fabrika) önceki gün otomotiv basını olarak ilk kez kapsamlı bir şekilde ziyaret ettik. Üretim hattının kurulmadığı, görüntülerin İtalya'dan olduğu, hatta  törende gösterilen araçların yurtdışında üretildiğine ilişkin gündemi gereksiz yere meşgul eden spekülasyonların açıkçası hiçbiri doğru değil. 1.8 milyar Euro yatırım yapılmış, bir zahmet üretsinler.

• Togg CEO'su Gürcan Karakaş ve kampüs yetkilileri ile gezdiğimiz fabrika ve çevresi 1.2 milyon metrekarelik alan üzerine inşa edilmiş. Kapalı alanı tam 230 bin metrekare.
• Fabrika çevre düzenlemesi, yolları, parklarıyla tamamlanmış, gövde, boya ve montaj tesisleri hazır, 1.6 km'lik test parkuru bitmiş.
• Gemlik Kampüsü tam kapasiteye geçtiğindoe 3 dakikada bir araç üretebilecekmiş. 15 saniye gibi kısa sürede banttan inecek aracın modelini değiştirilebiliyorlar. Örneğin C-SUV yerine C-XCoupe üretilebiliyor. Bu da büyük bir esneklik sağlıyor.
• Kaliteyi garanti etmek adına araçlar 600 noktadan tek tek kontrol ediliyor. Her parçasına milimetrik şekilde inceleniyor.
• Kuka markalı 250 robot üretim ve boya hattında çalışmaya başlamış. Her bir robota Togg'da çalışmaya başlayan ilk 250 kişinin ismi verilmiş. İlk kaynağı yapan robotun ismi ise Gürcan Karaş olmuş.
• Gövde hattında otomasyon oranı yüzde 90. İlk yıl 20 bin adet üretileceği için üretim hatları ihtiyaca yönelik kademe kademe artırılacakmış.
• Avrupa'nın en temiz boyahanesini kurmuşlar. Bizzat görüp inceledik. 5 gr/m2'den az "uçucu organik bileşen" salımı ile Türkiye'deki yasal sınırın 9'da 1'i, Avrupa'daki yasal sınırın ise 7'de 1'i bir değerle Avrupa'nın en temizi.
• Toplam 1400'ü aşkın çalışana ulaşılmış. Bunun 600'ü Gemlik'teki kampüste geri kalanı Gebze'de çalışıyor. Togg'da çalışan kişi sayısı mart ortasında 1800 olacakmış.
• Enerjisinin %30'unu park alanlarının çatısına konulan güneş panellerinden alacak.