Günlerdir herkesin ağzına dolanan 'heybedeki büyük turp' sözü nedeniyle pazarlarda ve tezgahlardaki turba olan ilgi bir anda arttı.

Türk Mutfağının vazgeçilmezi olan, salatalara ve yemeklere lezzet katan, sağlık anlamında bir ilaç gibi görev yapan turplara biz de 'gastronomik' olarak bakalım, inceleyelim dedik..  

"Dayı, ne bu dinçlik?"
"Turp gibiyim evlat!"
Bu cevabı duymayanımız var mı? Hele bir İç Anadolu'ya, Ege'ye gidin; sabah erken kalkmış, elinde çayla gezen amcalardan biri illa ki böyle der. Çünkü Anadolu'da "turp gibi olmak" demek, sağlam durmak demektir. Bu nedenle turplar, uzun süre Pazar tezgahlarında içindeki suyunu, vitaminini, mineralini muhafaza eder.

Her Bölgede Ayrı Renk, Aynı Lezzet

Dünya'da 337 cins ve yaklaşık 3350 tür ile geniş yayılış gösterirken, Türkiye florası içerisinde 98 cins, 605 tür içeren 4. büyük familyadır.

Anadolu'nun her köşesinde ayrı bir turp çıkar topraktan. Hatta toprağın ruhunu almış gibi...



Kırmızı Turp, Marmara'nın neşeli çocuğu: Canlı, sert, kıpkırmızı. "Salatanın rock yıldızı" derler ona.


Beyaz Turp, Karadeniz'in serin dağlarından nazlı nazlı süzülür sofralara. Tatlımsı, sakin, uyumludur. Hem içi hem dışı beyaz olan bu turp türü, diğer turp türlerine göre daha uzundur ve lezzeti diğerlerinden bir miktar farklıdır. Mikroplara karşı savunma kalkanı işlevi görür ve vücudun mikroplardan arınmasına yardımcı olur. Kanserin baş düşmanıdır. Vücudun kanser hücreleri ile savaşırken direncini artırır. Saç cilt sağlığına da faydalı etkileri bulunmaktadır.

Siyah Turp ise İç Anadolu'nun sert çocuğu. Kolay kolay sevdirmez kendini ama bir kere bağlandın mı kopamazsın. Tadı serttir ama niyeti şifadır.

Halk arasında kara turp olarak da bilinen bu turp türünün dışı siyah renkte olup içi diğer turplar gibi beyaz etlidir. Karaciğer dostudur, karaciğerde meydana gelen tahribatların azalmasında bire bir etkilidir. Ayrıca kolesterol problemi yaşayan insanlar için, kolesterolün dengelenmesine, sindirim sisteminde sıkıntı yaşayanlar için sindirim sisteminin korunmasına ve düzenli işleyişine yardımcı olmak gibi etkileri vardır. Bununla birlikte C vitamini deposu olduğu için grip ve nezle dönemlerinde şifa verici bir bitkidir. Beyin fonksiyonlarının düzenli çalışmasına da yardımcı olur.

Alabaş Turp, son dönemde ün yapan bir çeşittir. Vitamin ve mineral açısından zengin olan alabaş turp, bağışıklık sisteminizi güçlendirir ve hastalıklara karşı koruyucu etkisi vardır. Özellikle C vitamini deposu olan bu sebze, kış aylarında bağışıklığınızı desteklemek için ideal bir seçimdir

Anadolu'nun Eczanesi: Turp

Eskiden köylerde biri öksürdü mü doktora gidilmeden önce şu cümle kurulurdu:
"Bir siyah turp oy, içine bal koy, gece başucuna bırak."
Sabaha kadar bal turbun özünü çeker, sabah içersin... Geçmiş olsun!



Bu sadece biri. Turpun yetenekleri saymakla bitmez:


 Lif deposu: Sindirimi hızlandırır, bağırsaklara neşe gelir.


Karaciğere detoks: Safrayı çalıştırır, "yağlı yedim" pişmanlığına son.


Bağışıklığa zırh: C vitamini yüklemesi yapar. Özellikle kışa girerken.
 

İdrar söktürücü: Vücutta ne varsa "fazla su" diye, gönderir.


Kan şekerini dengeler: Tatlı krizlerine zırh gibidir.

Turp: Az Kalori, Çok İş

1. Sadece 100 gramında:

2. 16 kalori

3. 1.6 gram lif

4. 15 mg C vitamini (günlük ihtiyacın %25'i)

5. Bolca potasyum ve biraz da kalsiyum



Ne kadar az kaloriyle ne kadar çok iş yapar! Hani derler ya:
"Bir işi bin kişilik yapar."
Aynen öyle bir sebze.

Turpun Sosyal Hayatı da Zengin

Turp yalnız yenmez, dost canlısıdır: Lahmacunun yanında gönülleri fetheder.


Nar ekşili salatalarda başrolde oynar.

Turbun suyu olur içilir, yaprağı da kendisi gibi faydalıdır.

Hatta bazı yörelerde "turp turşusu" sofralara konuk olur. 


Turp ile İlgili Deyimler ve Halk Söylemleri

• "Turp gibiyim." - Sağlığım yerinde, dimdik ayaktayım.

• "Neşesi yerinde, turp gibi." - Morali, keyfi çok iyi.

• "Turp gibi yaşlı." - Yaşlı ama sapasağlam.

• "Turp yemezse hastalanır." - Sağlıklı kalmak için dikkatli beslenmek gerekir.

• "Turpu baştan seç." - Önemli kararları baştan doğru ver.

• "Karpuz kabuğu denize düşünce, turp tezgâha çıkar." - Mevsim değişikliğiyle yeni ürünlerin zamanı gelir.

• "Turpun iyisini tilki yer." - En iyiler, akıllılar tarafından kapılır.

• "Turpun büyüğü heybede." - Asıl önemli şey henüz ortaya çıkmadı.

Turp, sadece bir sebze değil; Anadolu'nun direnci, dayanıklılığı, içtenliği... Bazen acı, bazen tatlı ama hep özü sağlam.


Bir dahaki sefere markette turp görürseniz şöyle deyin:
"Sen sadece turp değil, Anadolu'nun köküsün!"

Ve unutmayın: Sağlıklı yaşamak istiyorsanız, biraz turp yiyin, biraz da turp gibi olun.