Başkan Mustafa Bozbey'in Bursa ile özdeşleştirdiği 'Gülümseyin Bursa'dasınız' sloganı ile

Bursa'lı ünlü karikatürist Cemal Nadir Güler arasında bir ilişki, bir bağ var mı derseniz;

Ekonomik zorlukların arttığı, neşesini, umudunu kaybeden bir topluma dönüştüğümüz şu günlerde, çarşıda pazarda yüzü asık insanları gördükçe bu bağlantıya ve ilişkiye her zamankinden daha fazla ihtiyacımız olduğunu düşünüyorum.

Karikatür sanatı olayları, kişileri veya durumları abartılı, mizahi ve eleştirel bir şekilde çizen bir sanattır. Görselliğin gücünü mizahla birleştiren karikatür, sadece gülümsetmekle kalmaz; aynı zamanda düşündüren, sorgulatan ve eleştiren bir sanat dalıdır.

Kelime kökeni İtalyanca "caricare" (abartmak, yüklemek) kelimesine dayanır ve bu da karikatürün en belirgin özelliği olan abartıyı ifade eder.

Türkiye'de karikatür sanatının öncülerinden biri olan Cemal Nadir Güler 3 Temmuz 1902'de Bursa'da doğmuştur.  Türk mizahına yön veren isimlerden biri olmuş, çizgileriyle bir döneme damga vurmuştur. Onun karikatürleri, yalnızca güldürmekle kalmamış, aynı zamanda toplumsal eleştiri ve düşünsel derinlik de taşımıştır.

Bursa'dan İstanbul'a Uzanan Sanat Yolculuğu

Cemal Nadir'in sanatla ilk tanışması Bursa'da gerçekleşmiştir. Genç yaşta resim ve karikatüre ilgi duyan Cemal Nadir Güler için dönemin koşullarında bu alanda ilerlemek kolay değildi. Bursa'da öğretmenlik yaparken bir yandan da yerel gazetelere çizimler gönderirdi. Zamanla yeteneği fark edildi ve İstanbul'a geçerek ulusal basında çalışmaya başladı.

1930'lu yıllarda Akbaba dergisinde çizdiği karikatürlerle büyük ün kazandı. Kendi yarattığı karakterler halkın sevgisini kazandı ve Türk mizah kültürünün unutulmaz simgeleri haline geldi.

Cemal Nadir, her ne kadar kariyerini İstanbul'da sürdürse de Bursa onun sanat hayatının temel taşlarını oluşturmuştur. Bursa'nın tarihi ve kültürel yapısı, halkın günlük yaşamı ve esnaf kültürü Cemal Nadir'in mizah anlayışına yön veren unsurlar arasında yer aldı.

Bursa, onun için sadece bir doğum yeri değil, aynı zamanda gözlem yeteneğini geliştirdiği, insan karakterlerini çözümlediği bir mekândı.

Bugün Bursa'da Cemal Nadir'in adını taşıyan Cemal Nadir Caddesi, sanatçının anısını yaşatmaktadır. Ayrıca Bursa'daki bazı etkinliklerde onun mirası anılmakta ve karikatür sanatına olan katkıları vurgulanmaktadır.

Neşesini Kaybeden Ülkenin İnsanlarını Gülümsetmek

Bu yeterli mi? Bursa'yı gezen bir yabancı Cemal Nadir'in Bursa'da bir iz bıraktığını hisseder mi? Maalesef ki hayır. Bu konuda yeterince hatırasını yaşatacak etkinlik yapmıyoruz.

Gülümseyen ve Gülümseten Bursa'da karikatürü çocuklara, gençlere daha çok sevdirmeli, karikatür sanatını teşvik edici yarışmalar ve kültürel etkinlikler düzenlemeliyiz.

1980 darbe sonrası baskının, yasakların en yüksek olduğu yıllarda (şimdiki zaman darbe dönemiyle yarışır ayrı bir konu) Gırgır, Fırt ve daha sonra Leman dergileri yıllarca yüzbinlerce okuru oldu.

Gençler mizahı, kara mizahı her daim çok seviyor. Metro duraklarında, otobüslerde, belediye kafelerinde, sosyal ortamlarda gençlerin karikatür sanatlarını sergilemek, onlara fırsat sağlamak 'gülümseyen şehrin, gülümseten belediyeciliğin' bir başka hizmeti olabilir mi?

Arşiv haberlerine baktığımızda en son 11.'sini düzenlenen Cemal Nadir Karikatür Yarışması sanırım pandemi veya başka bir nedenden dolayı haber bile olmamış.

Devam edip etmediğini bile bilemiyorum.

En azından ismini verdiğimiz Cemal Nadir Caddesinde veya bir çok kullanılmayan duvarlarda, Metro istasyonlarında bizi 'gülümsetecek'  karikatürler ile güne başlasak hoş olmaz mı?

Sadece Cemal Nadir değil, başka ödül almış karikatürlerle neşesini kaybetmiş bu ülkenin insanlarını bir nebzede olsun gülümsetmek halka en büyük hizmet olabilir şu zamanda....

Şu karabasan gibi bizi boğan haberler ve olaylara bir nebze ara verip Cemal Nadir karikatürleri ile gülümseyerek büyük ustayı anmış olsak fena mı olur?

Karikatür, topluma ayna tutan ve halkın sesi olan bir sanattır. Mizah yoluyla eleştiri yaparak otoriteyi sorgular, toplumsal farkındalık yaratır ve bir kültürün belleğini oluşturur. Toplumdaki eksiklikleri, çarpıklıkları ve değişimleri gözler önüne sererek insanları hem eğlendirir hem de düşündürür.

Bu yüzden, karikatür sanatı özgür bir ortamda var olmalı ve toplumsal gelişimi desteklemelidir. Çünkü bir karikatür, bazen binlerce kelimeden daha etkili olabilir.