Merkezi yönetim bütçesinde 2024/2023 Eylül ayları itibariyle harcamalar yüzde 63,4 artarken, toplam gelirlerdeki artış yüzde 88,5'te kaldı.

2023 Eylül ayında 129 milyar 218 milyon lira açık veren bütçe, 2024'ün aynı ayında 100 milyar 464 milyon lira ile açık verdi.

Ocak - Eylül döneminde 1 trilyon 74 milyar 18 milyon TL'ye ulaşan açıkta, 2,7 trilyon TL (GSYH'nin yüzde 6.4'ü) ile yüksek düzeyde tahmin edilen 2024 yılı merkezi yönetim bütçe açığı yüksek seyrediyor.

Alınan tedbirlere rağmen bütçe açığının 2024 yılında yüksek seviyede kalmaya devam ediyor.

2025 Orta Vadeli Program (OVP) hedeflerine ulaşılması için ilave önlemlerin gerekliliği artıyor.

Biraz daha detaya inelim...

Ve merkezi yönetim bütçesinde eylül tablosundaki gelişmeleri değerlendirmeye devam edelim.

Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre;

-Eylül ayında merkezi yönetim bütçesinde harcamalar geçen yılın aynı ayına göre yüzde 63,4 artışla 932,1 milyar lira, gelirler ise yüzde 88,5 artışla 831,6 milyar lira oldu.

- Eylül ayındaki 100 milyar 464 milyon liralık bütçe açığı, mayıs ayı dışındaki aylara göre daha düşük fakat temmuz ayına göre ise daha yüksek düzeyde gerçekleşti.

Merkezi yönetim bütçesi Mayıs'ta 219,4 milyar TL fazla vermişti. Temmuz ayında verilen bütçe açığı ise 96,7 milyar liraydı.

2024'ün ocak ayında 150,7 milyar lira, şubat ayında 153,8 milyar lira, mart ayında 209 milyar lira, nisan ayında 177,8 milyar lira, haziran ayında 275, 2 milyar lira ve ağustos ayında 129 milyar 594 milyon TL açık verilmişti.

- Eylül ayında bütçe giderlerinin 783,3 milyar TL'sini geçen yılın aynı ayına göre yüzde 56,8 artan faiz hariç harcamalar oluşturdu. Faiz ödemeleri ise yüzde 110,1'lik artışla 148,6 milyar lira oldu.

-Yılın dokuz ayında merkezi yönetim bütçe harcamaları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 81,1 büyüyerek 7 trilyon 158,6 milyar lira, bütçe gelirleri ise yüzde 76,9 artışla 6 trilyon 84,6 milyar liraya ulaştı.

Böylece dokuz aylık bütçe açığı 1 trilyon TL'nin üzerine çıktı.

1 trilyon 74 milyar 18 milyon TL oldu.

-Dokuz aylık bütçe giderlerinin 6 trilyon 245,9 milyar lirasını geçen yıla göre yüzde 79,4 yükselen faiz hariç giderler oluştururken, faiz ödemeleri ise yüzde 93,8 artışla 912,6 milyar liraya ulaştı.

Faiz dışı bütçe dengesindeki açık 161 milyar 332 milyon TL oldu.

- Ocak - eylül döneminde faiz ödemeleri diğer bütçe harcamalarının üstünde bir artış gösterdi. Dokuz ayda 912,6 milyar lira faiz ödendi.

-9 ayda da cari transferler bütçenin büyük kalemi olmaya devam etti. İkinci büyük kalem ise personel giderleri oldu.

Cari Transferler geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 68,7 artışla 2 trilyon 740,3 milyar lira olurken, personel giderleri de yüzde 108,8 artışla 2 trilyon 6 milyar 736 milyon lira oldu.

SGK Devlet Primi Giderleri (kamu çalışanlarının prim ödemeleri) de yüzde 80 artarak 246,5 milyar lira oldu.

Dolayısıyla personel ödemeleri cari transferlere yaklaştı.

(Bütçe hesaplarında ve Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın yayımladığı verilerde kullanılan cari transferler kavramı, cari yıl içinde kullanıma sunulan, faydası bir yıl içinde tüketilen ve karşılığı olmayan harcamalar olarak tanımlanır. Aynı zamanda da ilgili idare bütçesinden, kişi veya kurumların cari nitelikli ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, karşılıksız olarak yapılan kaynak aktarımları cari transferleri oluşturmaktadır. Bu gider grubu, sermaye giderleri ve sermaye transferlerinden oluşmaktadır.)

Sermaye giderleri yüzde 125,5 artışla 532,8 milyar liraya çıkarken, sermaye transferleri de yüzde 60,8 azalarak 52,4 milyar liraya geriledi.

Mal ve hizmet alım giderlerinin dokuz aylık tutarı yüzde 65,9 artışla 454,4 milyar lira ve borç verme kalemi de yüzde 83,7 artışla 212,5 milyar lira oldu.

Bütçe gelirlerinin en büyük bölümünü vergi oluşturuyor.

Dokuz ayda 5 trilyon 134 milyar 59 milyon lira tahsilât gerçekleşti. Geçen yılın aynı dönemlerine göre yüzde 72,2 artış gerçekleşti.

Fakat dokuz aylık dönemdeki vergi tahsilâtında geçen yılın aynı dönemine göre tahsilât artışı bütçe gelirlerindeki artışın altında kaldı.

Velhasıl...

Gelirler tarafındaki yüksek gerçekleşme ise vergi dışı gelirlerden kaynaklandı. Yüzde 107,1 arttı.

Dokuz ayda bütçede faiz hariç harcamalar kontrollü giderken, faiz ödemelerinde büyük oranda bir artış yaşandı.

Faiz hariç harcamalar içinde cari transferlerden sonra en büyük bölümü personel giderleri oluşturdu.

Personel giderleri bütçe giderlerinin üzerinde bir artış gösterdi. Personel giderleri yüzde 108,8 arttı.

Bütçe gelirlerinin en büyük payını oluşturan vergi tahsilâtı dokuz ayda yüzde 72,2 artışla 5,1 trilyon liraya ulaştı, fakat tahsilât artışı bütçe gelirlerinin altında gerçekleşti.