2022 yılının sonlarına doğru otomobil piyasasını yakından ilgilendiren önemli kararlar gündeme geldi. 

Otomobilde matrah düzenlemesi 1 Aralık'ta gerçekleşecek.

Bu gelişmeler ışığında Türkiye otomobil piyasasına dair dengelere değinelim istedik.

Bildiğiniz üzere Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) Başkanı Altuğ Erciş ve temsilcileriyle bir araya geldiği görüşmede sektöre ilişkin fikir alışverişinde bulunurken, otomobildeki matrah düzenlemesi de gündeme geldi.

Daha önce Bakan Nureddin Nebati yaptığı açıklamada ÖTV oranlarında değişiklik olmayacağını, matrah tarafında düzenleme yapılacağını açıklamıştı.

Görüşme sırasında da sıfır otomobil almak isteyenlerin beklediği matrah düzenlemesinde son aşamaya gelindiği ve uygulamanın 1 Aralık itibarıyla yürürlüğe gireceği belirtildi.

Bakanlığın üzerinde çalıştığı matrah (vergisiz fiyat) düzenlemesiyle ÖTV oranları sabit tutulacak ancak matrah genişletilerek bazı araçlardan daha az ÖTV alınacak.

Otomotivcilerin diğer gündem maddesi ise, otomobil alımlarında tüketicinin krediye erişimindeki zorluklarıydı.

"GÜNCELLENMESİ GEREKLİLİĞİNİ ORTAYA ÇIKARMIŞTIR"

Konuya biraz daha detaylı bakmak için İnallar Yönetim Kurulu Başkanı Turgut İnal ile görüştüm. 

Turgut İnal'a otomobilde gerçekleşmesi beklenen matrah düzenlemesini nasıl değerlendirdiğini sordum:

"Otomobil satışlarında ÖTV baremlerinin belirlemesine temel teşkil eden araç matrahları; 120.000 TL'den başlayarak 200.000 TL'ye kadar farklı ÖTV dilimlerini ortaya çıkarmakta ve nihai araç satış bedelleri, araç matrahlarının artan oranlı ÖTV dilimlerine göre oluşmaktadır. 2022 yılı içerisindeki enflasyon oranları ve araç fiyatlarına uygulanan kur, enflasyon ve üretim maliyetlerindeki artışlar sebebiyle ortaya çıkan fiyatlar, yüzde 45'ten yüzde 80'e kadar değişen ÖTV dilimlerini atıl duruma getirmiş ve birçok ürün yüzde 80 ÖTV oranı üzerinden hesaplanmak zorunda kalmıştır. Tüketicinin otomobile ulaşımındaki temel değişkenlerden olan ÖTV oranları; ÖTV dilimlerini belirleyen matrahların en az yıllık enflasyon ya da yeniden değerleme oranı kadar güncellenmesi gerekliliğini ortaya çıkarmıştır."

"SEKTÖRÜ DAHA DERİNDEN YARALAYABİLİR"

Sektörde alım satımların tamamen durduğu yönünde söylentiler olduğuna değinerek,  "Sektör durmuş durumda mı? Kimse ne birinci ne de ikinci elde araba alıp satamıyor mu?" dedim.

Turgut İnal şu değerlendirmeyi yaptı:

"ÖTV dilimlerini oluşturan araç matrahlarındaki artış söylemi, resmi kanallardan belirtildiği günden itibaren sektörün temel alıcıları arasında olan özellikle operasyonel kiralama şirketleri, KOBİ'ler ve son kullanıcıda beklentiyi ortaya çıkartmıştır. Matrah güncelleme tarihindeki belirsizlik en az sıfır araç satışları kadar ikinci el satışları ve araç kiralama sektörünü de olumsuz etkilemektedir. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından geçtiğimiz ay içerisinde beyan edilen matrah güncelleme çalışması sektörü beklenti içerisine soksa da, sektör temsilcileri ile Bakanlık arasındaki görüşme sonrasında duyurulan 1 Aralık söylemi satışları büyük oranda yavaşlatmıştır. Son kullanıcı satın alma kararını verse de belirsizliklerden etkilenmemek adına satın almaları tamamlamayıp, öteleme yoluna gitmektedir. Tüketicinin beklentisinin 1 Aralık itibariyle gerçekleşmemesi sektörü daha derinden yaralayabilir." 

"DÜZENLEMEYİ SON DERECE OLUMLU YORUMLUYORUZ"

"Bildiğim kadarıyla sıfır araç almak isteyenler ve otomobil sektör temsilcileri ÖTV indirimi ya da matrah düzenlemesi bekliyordu. Düzenleme olumlu bir hareket mi sizce?" dedim ve şu paylaşımı yaptı:

"Sektörün temsilcileri olarak, düzenlemeyi son derece olumlu yorumluyoruz. Tüketicinin otomobile daha kolay ulaşmasının önündeki temel girdilerden biri güncel rakamlara göre düzenlenerek müşterilerimiz tarafındaki beklentileri de sona erdirecektir. Piyasanın güncel koşullarına göre yapılacak bir çalışma uzun soluklu olarak sektörün ve tüketicinin temel destekçisi olacaktır. Bu konuda idarenin, sektörün ve tüketicinin ihtiyaçları doğrultusunda bir güncelleme sağlayacağına olan inancımız tamdır."

"MÜŞTERİLERİMİZDE CİDDİ BİR BEKLENTİ YARATIYOR"

"Otomobil fiyatlarında belirli oranda indirim sağlayacak ÖTV matrah artışı düzenlemesi için 1 Aralık'a tarih verilmesi, otomotiv satışlarında sert frene neden oldu deniyor" dedim. 

Turgut İnal, şöyle devam etti:

"Resmi makamlarca yapılan açıklamalar ve yayın organlarının bu konudaki iletişimleri müşterilerimizde ciddi bir beklenti yaratıyor. Bu beklentinin net bir tarihi ifade etmesi, tüketicinin alım kararını ötelemesine ve olası bir matrah artırımından olumsuz etkilenmemesine imkân sağlıyor. Elbette bu sürecin belirsizliği ve tüketicinin beklentinin uzaması, sıfır ve ikinci el araç satışlarındaki olumsuz izi sorgulanamaz. Sürecin bir an önce netleşerek sektörün ve tüketicinin rahatlatılması bizim de temel beklentilerimiz arasında."

"YİNE ZORLU BİR YIL GEÇİRECEĞE BENZİYOR"

"Son olarak, satışlar ne durumda ve gelecek öngörüleriniz nedir? Otomobile erişimde sıkıntı çekiliyor mu?" sorumu şu şekilde yanıtladı: 

"2023 yılı da otomobil satışlarında tedarik problemini yaşayacağımız bir yıl olarak gözüküyor. Batı Avrupa'da yaşanan enerji krizi, Avrupa'daki enflasyon ve olası durağanlık beklentileri, ABD ve Çin kaynaklı çip tedarikindeki sorunlar sektörün önümüzdeki yıl da araca ulaşımında sorunları beraberinde getireceğini gösteriyor. Açıklanan 2023 yılı enflasyon beklentisi de hammaddenin dolar cinsinden de fiyat artışı gösterdiğinden, üzülerek belirtmek isterim ki araç fiyatlarındaki artışın bir müddet daha devam edeceğini tahmin ediyorum. Biz tüm misafirlerimize satın alma konusundaki kararlarının ivedilikle verilmesi konusundaki önerilerimizi aktarıyoruz. Otomotiv sektörü Türkiye'de her geçen gün güçlense de pazarın 2023 yılında 700.000 civarında kapanacağını öngörüyoruz. Geçtiğimiz yıllarda operasyonel kiralama firmalarının bekleyen siparişlerinin bu yıl sağlanması ile nihai tüketici araca ulaşımda yine zorlu bir yıl geçireceğe benziyor."

"KİMSE NE BİRİNCİ NE DE İKİNCİ ELDE ARABA ALIP SATIYOR"

Otomobilde gerçekleşmesi beklenen matrah düzenlemesi hakkında diğer değerlendirmeleri de aktardığımızda...

Renault Group Türkiye CEO'su Hakan Doğu'nun otomobilde gerçekleşmesi beklenen matrah düzenlemesi hakkında Bloomberg HT yayında dinlediğim değerlendirmesinde, sektörde alım satımların durduğuna ve düzenlemenin uygulanması için 1 Aralık tarihinin beklenmesinin pek hoş olmadığını söyledi. 

"Çünkü bütün sektör durmuş durumda. Kimse ne birinci ne de ikinci elde araba alıp satıyor. Düzenleme olumlu bir hareket, Türkiye'de otomobil üzerinde vergiler çok yüksek bunların kademeli olarak düşürülmesi gerekir. Ülkemizde bin kişiye 160 araba düşüyor bunun da 40 tanesi 20 yaş üzerinde. Nüfusumuzun yarısının 30 yaş altında olduğunu düşünürsek, Türkiye'de otomobil bir ihtiyaç. Bu şartlar altında halkımız otomobile erişimde sıkıntı çekiyor" diyor Renault Group Türkiye CEO'su Hakan Doğu...

Otomobil satışlarında sert frene neden olduğunu belirten otomotivciler, ayrıca fırsatçılara da gün doğduğunu, piyasada daha fazla kayıp yaşanmaması için ilgili düzenlemenin ayrıntılarının zaman kaybetmeden hemen uygulamaya alınmasını istiyor.

"FİYATI 100 BİN TL BİRDEN DÜŞECEK"

İşte adım adım ÖTV matrahı...

Patronlar Dünyası'na göre, indirimle ÖTV'ye esas olan rakam düşeceği için otomobil fiyatları da düşecek. Bakanlığın yapacağı yeni matrah düzenlemesi ile bazı araçlardan daha az ÖTV alınacak. Yüzde 45'lik dilimin matrahı 250 bin liraya yükselirse, yüzde 80'lik ÖTV dilimindeki araç yüzde 45 dilimine girecek ve 531 bin liralık fiyatı 426 bin liraya inecek.

Biliyorsunuz matrah, vergilendirmeye esas olan kazancın belirlenmesinde temel alınır ve bir gelirin üzerindeki giderler düşülerek elde edilen tutar üzerinden hesaplanır. Yani bu şekilde matrah vergisi hesaplamasında kullanılan gelir miktarı oluşturulur. Matrah indirimi otomobilin herhangi bir vergi olmadan çıplak fiyatını temsil ediyor.

Velhasıl, otomobilde ÖTV değişikliği en son ocakta yapılmıştı. Böylece, değişiklik öncesinde yüzde 80 ÖTV diliminin alt sınırında yer alan modellerin bazıları yüzde 10 kadar fiyat indirimi yaşayarak yüzde 70 ve yüzde 60 ÖTV dilimine geçmişti.