Tarımsal emtialar da sular durulmuyor.

Küresel tarım ve gıda piyasasındaki belirsizlik tüm hesapları alt üst etmiş durumda.

Örneğin, tahıl piyasaları gelişmelerinde ortalık toz duman.

Şöyle ki,

Rusya'nın Karadeniz anlaşmasını askıya aldığını duyurmasının ardından buğdayın fiyatı yükseldi.

Rusya'nın Karadeniz Tahıl Girişiminden çekilmesinin küresel tedarik endişelerini artırmasıyla Chicago Ticaret Borsası'nda (CBOT) buğday vadeli işlemleri yüzde 5,4 artışla 8,7 dolara çıktı.

ŞİMDİDEN FİYATLARA YANSIDI!

Buğday fiyatları, günün erken saatlerinde 8,9 dolara yükselerek, 14 Ekim'den bu yana en yüksek seviyeyi görmesinin ardından 8,7 dolar seviyesinde dengelendi.

Mısır fiyatları kile (genellikle tahıl ölçmede kullanılan yaklaşık 25 kg. oylumunda bir ölçek) başına yüzde 2,2 artarak, 6,96 dolara çıktı.

Soya fasulyesi yüzde 3 yükseldi.

Buğday fiyatları Mart ayında Rusya-Ukrayna savaşının tedarik sorunlarını gündeme getirmesi ve yükselen enerji fiyatlarının etkisiyle uluslararası piyasalarda rekorlar kırarak 13,6 dolara kadar yükselmişti.

Rusya-Ukrayna savaşına ilişkin endişeler devam etse de, Rusya'nın Karadeniz Tahıl Girişimi ile Ukrayna'dan tahıl ihracatının tekrar açılması tarım emtiaları üzerinde satış baskısını artırmış ve buğday fiyatları 7,4 dolara kadar gerilemişti.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya'nın tahıl anlaşmasını askıya almasıyla ilgili açıklama yaptı.

"Rusya, kendi açısından karar alsa da, biz elimizden geleni yapmaya devam edeceğiz. Ukrayna buğdayının 9,3 milyon tonunu dünyanın hizmetine sunarak, gıda krizinin nispeten azaltılmasını sağladık."

Erdoğan, gıda krizinin en temel unsuru olduğu küresel üretim ve tedarik zincirlerinde yaşandığını belirterek, "Dünya buğday üretiminin yaklaşık üçte biri Rusya ve Ukrayna tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu buğdayların açlık tehdidiyle karşı karşıya olan ülkelere ulaştırılması konusunda gösterdiğimiz gayretin en yakın şahidi sizlersiniz" açıklamasında bulundu.

PEKİ, TAHIL PİYASASINDAKİ SON GELİŞMELER NEYE İŞARET EDİYOR?

"PİYASADA ARZIN AZALMASIYLA İLGİLİ BİR SIKINTI OLUR"

Konuyu Bursa Ticaret Borsası (BTB) Meclis Başkanı Mehmet Aydın'a sordum.

Mehmet Aydın, şu değerlendirmeyi yaptı:

"Rusya, Ukrayna limanlarındaki gıda gemilerinin koridor oluşturarak dünya pazarına açılmasını kapsayan Tahıl Sevkiyatı Anlaşması'ndan çıktığını açıklamasıyla reaksiyonu oldu. Geçici bir durum olduğunu düşünüyorum. Türkiye'ye büyük bir yansıması olacağını düşünmüyorum. Bu durumun hiç olumsuz etkisinin olmayacağını söylemek de doğru olmaz. Özellikle kısa vadede fiyat baskıları yaşanabilir, fakat olağanüstü bir yansıması olmaz. Söz konusu gerginliğin iç piyasada herhangi bir sıkıntıya yol açması söz konusu değil. Bu zamana kadar TMO'nun depolarında yeterli miktarda buğday, sanayicilerimizde de un vardır. Türkiye, hem şu anda hem de önümüzdeki süreçte buğday ve unda bir sıkıntı yaşamayacaktır. Buğday ve tahıl üretimine yönelim arttı, ekim alanları genişledi ve Türkiye'nin hasat sezonuna kadar yeterli tahılı ve buğdayı bulunuyor. Dolayısıyla talep ile ilgili değil, piyasada arzın azalmasıyla ilgili bir sıkıntı olur. Yoksa malın yokluğu ile ilgili bir durum söz konusu değil. Rusya'nın tahıl koridorunu kapattım demesiyle de sadece bir sirkülasyon oluştu, yoksa bu durumun çok uzayacağını düşünmüyoruz" dedi.

"İÇ PİYASADA YENİ ZAMLARA NEDEN OLABİLİR"

TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Bursa Şubesi Başkanı Serkan Durmuş'a da sordum.

Serkan Durmuş, şu yanıtı verdi:

"Rusya'nın Ukrayna hububatını dünya pazarına ulaştıran Karadeniz tahıl anlaşmasını askıya alması, Türkiye'nin ithalat faturasını kabartarak iç piyasada yeni zamlara neden olabilir. Rusya'nın bu kararı sonrası buğday fiyatlarındaki artışın olması muhtemel ki ilk tepkiyi uluslararası piyasalar verdi. Sadece buğday değil; gübre, ayçiçeği, mısır ve arpada da problemler yaşayabiliriz. Bir an evvel tekrar bir anlaşma sağlanması gerekmektedir. Tahıl koridorunun kapatılması buğday maliyetini artırarak, buğdaya dayalı tüm gıda ürünlerinde yeni zamların gelmesine neden olabilir. Bugüne kadar tahıl gelen, 9,2 milyon tahılın yüzde 16'sı ülkemize geldi. Dolayısıyla koridorun kapanması ile ülke olarak önümüzdeki süreçte maliyetlerin artması noktasında sorun yaşayabiliriz."

"BUĞDAY TARIM EMTİASINDA YÜKSELİŞ SÖZ KONUSU"

Ardından aynı soruyu Bursa Fırıncılar Odası Başkanı Osman Çırakoğlu'na sordum.

Osman Çırakoğlu ise, şöyle devam etti:

"Şuanda piyasalarda net olarak etkisini göstermedi. Hammadde de yaşanan fiyat yükselişi, Toprak Mahsulleri Ofisi'nin (TMO) vereceği fiyata bağlıdır. Şu anda Toprak Mahsulleri Ofisi, fırıncılara 4,5 - 4,8 bandında buğday veriyor. Buğday tarım emtiasında bir yükseliş bekleniyor. Hafta içerisinde buğday ve un fiyatlarına yansımaları netleşecektir diye düşünüyorum."

Özetle...

Rusya'nın tahıl koridoru anlaşmasından çekilmesi tahıl sevkiyatı açısından endişelerin yükselmesine yol açıyor.

Buğday fiyatının yükselişi, iç piyasaya ve ekmeğe yeni zam getirir mi?

O hala belirsiz...

Rusya'nın Ukrayna'ya askeri müdahalesinin ilk zamanlarında buğday fiyatları ve arzına etkilerine ilişkin, Uluslararası Un Sanayicileri ve Hububatçılar Birliği Avrasya Başkanı Eren Günhan Ulusoy'un açıklamalarından hatırlatalım.

Türkiye'nin yıllık buğday üretimi ekim alanları ve yağış rekoltesine göre değişiklik gösterse de, yıllara göre 18-21 milyon ton aralığında.

2019'da 19 milyon ton, 2020'de 20,5 milyon ton, yetersiz yağış nedeniyle 2021 de 17,7 milyon ton olarak gerçekleştiğini aktaralım.

Türkiye'nin ortalama yıllık buğday tüketimi 19 milyon ton.

"Buğdayda net bir şekilde kendimize yeten bir ülkeyiz. Türkiye, dünya un ihracatında birinci, makarna ihracatında ise ikincidir. Son 20 yılda un ihracatımız 11, makarna ihracatımız 30, bulgur ihracatımız 15, irmik ihracatımız 5, bisküvi ihracatımız ise 4 kat artmıştır" demişti.

Türkiye'nin 2020-2021 sezonunda 7,5 milyon ton buğday ithal ettiğini bildiren Ulusoy, buğday ve buğday ithalatında Rusya'nın payının yüzde 66, Ukrayna'nın yüzde 18,5 olduğunu söylemişti.

Aynı zamanda da Rusya ve Ukrayna'nın küresel buğday ithalatındaki paylarının da yüzde 30 olduğunu belirterek, "Türkiye, bu iki ülkeden ithal ettiği buğdayı Kazakistan, Özbekistan, Azerbaycan, Gürcistan, Kırgızistan, Türkmenistan, Tacikistan ve Moğolistan gibi yakın Asya pazarından karşılayabilir. Bu bölge dışında Kuzey Amerika, Avrupa Birliği, Kanada gibi pazarlar da alternatif olabilir. Özellikle navlun ve lojistik maliyetleri göz önüne alındığında yakın Asya pazarı en önemli alternatifimiz olabilir. Söz konusu buğdayı buralardan rahatlıkla karşılayabiliriz" ifadelerini kullanmıştı.