Öncelikle küçük bir hatırlatma...

Dünya ticaret rotalarından biri olan Kızıldeniz'deki ticari gemilere yönelik saldırılar küresel deniz ticaretini ve tedarik zincirini tehdit etmeye devam ediyor.

Dünyanın önde gelen küresel nakliye firmalarının rotalarını yeniden çizmek zorunda kalması maliyetleri de arttırıyor.

Uzun uzun konuyu "Tedarik krizi yolda mı?" başlıklı yazımda yazmıştım.

Bugünkü yazımda saldırıların ekonomik sonuçlarına değineceğim.

Konteyner ve navlun fiyatlarındaki artışlardan bahsedeceğim.

Bu detaylardan sonra gelin hep birlikte Chain Lojistik CEO'su Kağan Baş ve Gökbora Bursa Bölge Gümrük ve Lojistik Hizmetleri Müdürü Ali Cansevdi ile denizyolu taşımacılığı üzerine yapmış olduğum sohbetlere bir göz atalım.

Ticari gemilerin Kızıldeniz'den farklı yolları tercih etmesinin seyahat sürelerini uzatacağı, gecikme ve maliyetlerde yükselişi beraberinde getireceği belirtildi.

Kızıldeniz'den deniz taşımacılığının güvenlik tehdidi nedeniyle azalması, Asya, Avrupa ve ABD arasında konteyner fiyatlarının artmasına neden olduğundan da bahsedildi.

Hatta kargo ve ödeme platformu Freightos.com verilerine göre; Asya'dan Kuzey Avrupa'ya 40 feet'lik yük konteyner spot fiyatı yüzde 173'lük artışla 4 bin doları aştığı, Asya'dan Akdeniz'e yük taşıma maliyetinin de 5 bin 175 dolara yükseldiği ve Asya'dan Kuzey Amerika'nın Doğu yakasına 40 feet'lik konteyner fiyatlarının da yüzde 55 artışla 3 bin 900 dolara çıktığı konuşuldu.

Dünyanın en büyük konteyner şirketi İtalyan-İsviçre ortaklı Mediterranean Shipping Company (MSC), Danimarka merkezli deniz nakliye şirketlerinden Maersk, Alman taşımacılık şirketi Hapag-Lloyd ve Fransız gemicilik şirketi CMA CGM, güvenlik durumunun kötüleşmesinin ardından Kızıldeniz'de tüm seferlerini askıya alan şirketler arasında yer aldı.

Navlun maliyetleri 3-4 katına yükselmiş durumda.

40-45 gün gibi bir sürede tamamlanan seferlerin en az 20 -30 gün arası uzayacağı öngörüler arasında...

Türkiye'ye lojistik ve ihracat etkisinde ise, navlun fiyatlarındaki artışa dikkat çekildi.

Yakıt, personel ve gemi kapasitesine bağlı olarak konteyner başına maliyetlerden bahsedildi.

Değişen fiyatların süre uzadıkça artacağının altı çizildi.

Şöyle ki;

Gemilerin haftalık bakım servislerinin aksayacağına, gemilerde yer bulmanın sorun olacağına dikkat çekildi.

Tabi bu gemiler sadece dolu konteyner almıyordu, boş konteyner de bırakıyorlardı.

Ekipmanlara ihracat malları yüklensin ve çıkartılsın diye.

"Şimdi boş ekipman problemi de çıkacak" denildi.

Lojistikte transit süre uzadıkça boş ekipmanların Türkiye'ye gelmesinde sıkıntı olacak.

1 hafta veya 2 haftaya kadar ekipman problemi başlar denildi.

Anlaşılan bu durum gemi şirketlerine yarayacak.

Arz ve talep makası açılacak.

"Konteyner spot navlun fiyatı 4 bin doları geçer mi?" dedim.

Şuan 3 bin dolar - 3 bin 500 dolar civarına ulaştığı vurgulandı.

"4 bin doları geçebilir!"

"Bazı gemi şirketleri konteyner başına bin dolar duyururken, şimdilik bazıları ise 500 dolar da..."

Bu tamamen destinasyonla alakalı.

Hatta savaş ve yüksek riskten dolayı kimi gemi şirketleri bazı destinasyonları iptal etmişler.

Sigorta yaptırmak isteyenler sigorta yapan firma bulmakta zorlanıyorlarmış.

Kısaca kimse riske girmek istemiyor.

Riske giren gemi şirketleri de yüksek maliyetlerle servis yapıyor.

Görünen o ki;

Spot navlun fiyatlarında en sert yükseliş ABD hattında 2 bin 500 dolar - 3 bin dolar civarında.

Şimdilik Avrupa'yı 500 dolar daha düşük düşünebilirsiniz.

Bu tamamen boş ekipman tedarikinin azalması ve transit sürenin artması fiyatları  daha da yukarı çekilebilir.

Şunu da belirtmek istiyorum ki;

"2021 ve 2022'de gemi şirketleri çok yüksek paralar kazandı.2023 yılında o paraları kazanamadılar. Zarar ettiler ve çok düşük navlun fiyatlara taşıma yapmak zorunda kaldılar. Şuanda her fırsatı değerlendirme içerisindeler."

Konteyner ekipmanlarının yer değiştirmeye devam etmesi, teslimat programlarında aksamaların kötüleşmesi ve bölgesel güvenlik endişelerinin sürmesinin enflasyonist baskılara yol açması bekleniyor.

Navlun fiyatlarının yükselmesinin devam etmesi üretim maliyetlerine yansıyacak.

Nakliye ücretleri üretilen malın maliyetini yükseltecektir.

Gemi acentelerine göre fiyatlar değişiyor olsa da, ortalama 3 bin dolar - 4 bin dolar civarında...

Geçici de olsa deniz taşımacılığında bir kriz yaşanacağı öngörülüyor.

3 bin dolar - 3 bin 500 dolar olan fiyatların, önümüzdeki günlerde bazı seferlerin iptal olacağını düşünürsek, gemi şirketleri fiyatlarını daha da yükselteceklerdir.

Konteyner fiyatlarının Kızıldeniz tehdidiyle ortalama 6 bin dolar  - 7 bin dolara çıkacağı öngörülüyor.

Tabloyu şubat ayında daha net göreceğiz.

Çünkü üretilen malların gönderilmesi konusunda üreticilerdeki talep artışı fiyatları yukarı çekecek.