Merkezi yönetim bütçesinde 2024/2023 Ekim ayları itibariyle harcamalar yüzde 67,9 artarken, toplam gelirlerdeki artış yüzde 62,4'te kaldı.

2023 Ekim ayında 95 milyar 461 milyon lira açık veren bütçe, 2024'ün aynı ayında 186 milyar 271 milyon lira ile açık verdi.

2023 Ocak - Ekim döneminde 608 milyar 63 milyon lira açık veren bütçe, 2024 yılı Ocak-Ekim döneminde 1 trilyon 260 milyar 289 milyon lira ile açık verdi.

2,7 trilyon TL (GSYH'nin yüzde 6,4'ü) ile yüksek düzeyde tahmin edilen 2024 yılı merkezi yönetim bütçe açığı yüksek seyrediyor.

Dolayısıyla alınan tedbirlere rağmen bütçe açığı, 2024 yılında yüksek seviyede kalmaya devam ediyor.

Tabloda biraz daha detaya ineyim...

Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın istatistiklerinden derlediğim verilere göre;

-Ekim ayında merkezi yönetim bütçesinde harcamalar geçen yılın aynı ayına göre yüzde 67,9 artışla 955,4 milyar lira, gelirler ise yüzde 62,4 artışla 769,2 milyar lira oldu.

-Ekim ayındaki 186 milyar 271 milyon liralık bütçe açığı; mart ve haziran aylarına göre daha düşük fakat ocak, şubat, nisan, temmuz, ağustos ve eylül aylarına göre ise daha yüksek düzeyde gerçekleşti.

Merkezi yönetim bütçesi Mayıs'ta 219,4 milyar TL fazla vermişti. Temmuz ayında verilen bütçe açığı ise 96,7 milyar liraydı.

2024'ün ocak ayında 150,7 milyar lira, şubat ayında 153,8 milyar lira, mart ayında 209 milyar lira, nisan ayında 177,8 milyar lira, haziran ayında 275, 2 milyar lira, ağustos ayında 129 milyar 594 milyon TL ve eylül ayında 100,4 milyar lira açık verilmişti.

-Ekim ayında bütçe giderlerinin 819,2 milyar TL'sini geçen yılın aynı ayına göre yüzde 63,1 artan faiz hariç harcamalar oluşturdu.

Faiz ödemeleri ise yüzde 103,9'luk artışla 136,2 milyar lira oldu.

-Yılın on ayında merkezi yönetim bütçe harcamaları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 79,4 büyüyerek 8 trilyon 114,1 milyar lira, bütçe gelirleri ise yüzde 75,1 artışla 6 trilyon 853,8 milyar liraya ulaştı.

Böylece on aylık bütçe açığı da 1 trilyon TL'nin üzerinde...

2023 yılı Ocak-Ekim döneminde bütçe 608 milyar 63 milyon TL açık vermiş iken, 2024 yılı Ocak-Ekim döneminde 1 trilyon 260 milyar 289 milyon TL açık verdi.

-On aylık bütçe giderlerinin 7 trilyon 65,2 milyar lirasını geçen yıla göre yüzde 77,3 yükselen faiz hariç giderler oluştururken, faiz ödemeleri ise yüzde 95,1 artışla 1 trilyon 48,9 milyar liraya ulaştı.

Faiz dışı bütçe dengesindeki açık 211 milyar 385 milyon TL oldu.

-Ocak - ekim döneminde 1 trilyon 48,9 milyar lira faiz ödendi. Yüzde 95,1 arttı.

-On ayda da cari transferler bütçenin büyük kalemi olmaya devam etti. İkinci büyük kalem ise personel giderleri oldu.

Cari Transferler geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 69,2 artışla 3 trilyon 90,5 milyar lira olurken, personel giderleri de yüzde 105,0 artışla 2 trilyon 248 milyar 311 milyon lira oldu.

SGK Devlet Primi Giderleri (kamu çalışanlarının prim ödemeleri) de yüzde 79,5 artarak 275,5 milyar lira oldu.

Dolayısıyla personel ödemeleri de cari transferlere yaklaştı.

Bütçe hesaplarında ve Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın yayımladığı verilerde kullanılan cari transferler kavramı, cari yıl içinde kullanıma sunulan, faydası bir yıl içinde tüketilen ve karşılığı olmayan harcamalar olarak tanımlanır.

Aynı zamanda da ilgili idare bütçesinden, kişi veya kurumların cari nitelikli ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, karşılıksız olarak yapılan kaynak aktarımları cari transferleri oluşturmaktadır. Bu gider grubu, sermaye giderleri ve sermaye transferlerinden oluşmaktadır.

Sermaye giderleri yüzde 114,8 artışla 636,7 milyar liraya çıkarken, sermaye transferleri de yüzde 62,1 azalarak 61,6 milyar liraya geriledi.

Mal ve hizmet alım giderlerinin on aylık tutarı yüzde 60,6 artışla 517,5 milyar lira ve borç verme kalemi de yüzde 86,8 artışla 234,7 milyar lira oldu.

-Bütçe gelirlerinin en büyük bölümünü vergi oluşturuyor. On ayda 5 trilyon 777 milyar 663 milyon lira tahsilât gerçekleşti. Geçen yılın aynı dönemlerine göre yüzde 70,4 artış.

On aylık dönemdeki vergi tahsilâtında geçen yılın aynı dönemine göre tahsilât artışı bütçe gelirlerindeki artışın altında kaldı.

Velhasıl...

Gelirler tarafındaki yüksek gerçekleşme ise vergi dışı gelirlerden kaynaklandı. Yüzde 105,7 arttı.

Ocak - Ekim döneminde bütçede faiz hariç harcamalar kontrollü giderken, faiz ödemelerinde büyük oranda bir artış yaşandı.

Faiz hariç harcamalar içinde cari transferlerden sonra en büyük bölümü personel giderleri oluşturdu.

Personel giderleri yüzde 105,80 arttı.

Bütçe gelirlerinin en büyük payını oluşturan vergi tahsilâtı on ayda yüzde 70,4 artışla 5,7 trilyon liraya ulaştı, fakat tahsilât artışı bütçe gelirlerinin altında gerçekleşti.