Bayram geliyor...

Peki, kurban ekonomisi ne durumda?

Geçen yıllara göre kurban piyasasında kafalar çok karışık.

Nedeni?

Bakın Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar şöyle değerlendiriyor:

"Bu yıl kurbanlık fiyatları geçmiş yıllara göre daha fazla değişkenlik gösteriyor. Özellikle bayram öncesinde et fiyatlarında meydana gelen değişimler kurbanlık fiyatları arasındaki makasın açılmasına neden olurken, kurban almak isteyen vatandaşlarımıza ise kafa karışıklığı yaşatıyor."

Rakamların dili hangi mesajı veriyor?

Ziraat Odaları verilerine göre, Türkiye'de ortalama fiyatların hayvan başına büyükbaşta 75 bin lira ile 250 bin lira, küçükbaşta ise 8 bin lira ile 25 bin lira arasında değişeceği görülüyor.

Canlı ağırlık fiyatının ise kilogram başına büyükbaş hayvanlarda 200 lira ile 300 lira, küçükbaş hayvanlarda 180 lira ile 300 lira arasında olacağını tahmin ediliyor.

Türkiye ortalamasına bakıldığında, büyükbaş hayvanların canlı kilogram fiyatının 248 lira ve küçükbaş canlı kilogram fiyatlarının ise 244 lira olduğu görülüyor.

2023 yılına göre fiyatlar, büyükbaşta yüzde 68,8 ve küçükbaşta ise yüzde 88,4 oranında artmış durumda.

Ortalama fiyat kilogram başına büyükbaşta 147 liradan 248 liraya, küçükbaşta ise 130 liradan 244 liraya çıkmış.

Canlı kilogram olarak büyükbaş hayvan fiyatları; İstanbul'un Avrupa yakasında 250 lira ile 300 lira, Anadolu yakasında 240 lira ile 300 lira, Ankara'da 230 lira ile 280 lira, İzmir'de 250 lira ile 270 lira arasında değişirken, küçükbaş hayvan fiyatları ise canlı kilogram olarak İstanbul'un Avrupa yakasında 240 lira ile 300 lira, Anadolu yakasında 230 lira ile 300 lira, Ankara'da 240 lira ile 280 lira, İzmir'de 250 lira ile 300 lira arasında seyrediyor.

BURSA...

Bursa'da ise durum şöyle;

Canlı kilogram olarak büyükbaş hayvan fiyatı Bursa'da 230 lira ile 275 TL arasında değişirken, küçükbaş hayvan fiyatları ise canlı kilogram olarak 250 TL ile 300 TL arasında seyrediyor.

Biliyorsunuz ki, büyükbaş hayvanlarda hisseli satışlar da yapılıyor.

Hisseli satışlarda kişi başı kurbanlık hisse bedeli; İstanbul'da 22 bin lira ile 35 bin lira, Ankara'da 20 bin lira ile 32 bin lira, İzmir ve Bursa'da 18 bin lira ile 30 bin lira ve Antalya'da 18 bin lira ile 25 bin lira arasında değişiyor.

 Tabi burada bir uyarı var.

"Bu fiyatlar bayram yaklaştıkça talebe göre değişebilecektir."

"Geçmiş yıllarda vakıf ve derneklerin yurtiçi ile yurtdışı vekâlet ücretleri hemen hemen aynıyken bu makas son 3 yıldır giderek açıldı, 2024 yılında yüzde 173'e kadar yükseldi. Vakıf ve derneklerin yurtdışı fiyatlarını ülke içi fiyatlarına göre daha düşük tutması birçok vatandaşın ucuz diye oralara yönelmesine neden oluyor, bu da iç pazarda yetiştiricilerimizin satışlarını olumsuz etkiliyor."

Buradan şu sonucu çıkarıyoruz ki, uzun zamandır iç piyasa satışları önemli bir risk faktörüyle karşı karşıya.

Değişim oranlarına baktığımızda...

"Geçtiğimiz dönemde damızlık hayvanların kesime gitmesiyle birlikte besiye alınan hayvan sayısındaki azalış et fiyatlarını artırdı. Geçen yıl 239 lira olan ortalama dana karkas fiyatı bu yıl yüzde 45,9 oranında artarak 348 liraya, 345 lira olan kuzu karkas fiyatı yüzde 89,8 oranında artarak 408 liraya yükseldi.

Diğer yandan yüksek enflasyonun yanında yem, işçilik, veteriner, ilaç, elektrik, nakliye ve benzeri masraflarda meydana gelen artışlar da kurbanlık fiyatlarının yükselmesinde etkili oldu. Üreticilerimizin işletmelerinde çalıştırdıkları bir işçiye ödedikleri brüt asgari ücret geçen yıl 10 bin 8 lira iken, bu yıl yaklaşık yüzde 100 artışla 20 bin 2 liraya yükseldi.

Geçen yıl tonunu 7 bin 230 liraya aldıkları besi yemi bu yıl yüzde 41 artışla 10 bin 188 lira, 5 bin 746 liraya aldıkları kuru yonca otu yüzde 24,5 artışla 7 bin 153 lira oldu.

İşletmelerinde kullandıkları elektriğin kilovatı geçen yıl 214 lira iken bu yıl yüzde 20 artışla 250 liraya yükseldi. Mazot fiyatları ise geçen yıla göre yüzde 109 artarak 20 liradan, 41 liraya yükseldi.

Geçen yıl Kars'tan; Ankara'ya 28 bin liraya giden nakliye aracı bu yıl 47 bin liraya, İstanbul'a 38 bin liraya giden araç 58 bin liraya, Bursa ve İzmir'e 40 bin liraya giden araç 60 bin liraya gidiyor."

Şimdi...

Bu girdi maliyetleriyle üreticinin suçu ne?

Bu fiyatlarla emekli maaşıyla kurbanlık almak isteyen emeklinin suçu ne?

Ya da asgari ücretlinin suçu ne?

Değerlendirmeyi size bırakıyorum.

Devam edeyim...

Kurbanlık satmak isteyen üreticiler satış yerlerine ne kadar çadır kirası ödüyor?

Kurban satıcıları 15 gün kaldıkları sürede; Ankara'da 12 bin lira ile 25 bin lira, Bursa'da 25 bin lira ile 50 bin lira, İzmir'de 25 bin lira ile 65 bin lira, İstanbul'da ise 50 bin lira ile 120 bin lira arasında çadır kirası ödüyorlarmış.

Gelin bakalım şimdi de...

2024 yılını kurban ekonomisi ne kadar?

"Ortalama 400 kilogram canlı ağırlığa sahip büyükbaş hayvanın canlı kilosunun 248 lira civarında satılacağı düşünüldüğünde, bayram süresince kesilecek yaklaşık 680 bin büyükbaş hayvana ödenecek para 67 milyar 545 milyon lirayı aşacaktır.Bir küçükbaş hayvanın ortalama 15 bin 900 liradan satılacağı tahminiyle, kesilecek yaklaşık 2 milyon 500 bin küçükbaş hayvana ödenecek para ise 39 milyar 750 milyon lira olacaktır. Toplamda halkımızın kesilecek 3 milyon 200 bine yakın kurbanlık için 107 milyar 300 milyon liraya yakın para ödeyeceğini tahmin ediyoruz."

Şimdi 2024 yılında kurbanlık hayvanlara yaklaşık 107,3 milyar lira ödeneceği öngörülürken, ekonomiye kazandırılacak tahmini deri değeri ne kadar olacak?

"Standartlara uygun kesilmiş ve tuzlanmış yaş koyun derisinin âdeti yaklaşık 50 liraya satılıyor. Tahmini 2 milyon 500 bin küçükbaş hayvan kesileceği hesap edildiğinde küçükbaş hayvanların derilerinin ekonomik değeri yaklaşık olarak 125 milyon lirayı bulacaktır.

Ayrıca 400 kilogramlık bir sığırdan ortalama 30 kilogram deri çıkıyor. Standartlara uygun elde edilmiş, tuzlanmış sığır derisinin kilosunun 20 lira olduğu göz önüne alındığında kesilecek 680 bin büyükbaş hayvandan elde edilecek derinin değeri 408 milyon liraya ulaşacaktır.

Standartlara uyulduğu takdirde kurbanlıklardan toplamda yaklaşık 533 milyon liralık deri geliri elde edilecektir. Fakat kurbanlıklar çoğu yerde ehil olmayan kişiler tarafından kesildiği için deride ciddi olarak ekonomik kayıp oluşuyor. Bu kaybın yüzde 20'ler civarında olduğu ve toplam kaybın 106 milyon 600 bin lirayı bulacağını tahmin ediyoruz. Buna göre, kayıplar nedeniyle, Kurban Bayramında ekonomiye kazandırılacak tahmini derinin değeri 426 milyon 400 bin lira civarında kalacaktır."

Hemen burada da küçük bir uyarı daha hatırlatayım.

"Ziraat Odalarımızdan aldığımız bilgilere göre özellikle küçükbaş hayvan derilerini kimse almıyor, bu deriler mecburen çöpe atılıyor. Bu ülkemiz açısından önemli bir kayıptır. Yetkililerin bu konuya eğilmesi, ekonomik kaybın önüne geçecek tedbirleri almasını bekliyoruz."

BURSA...

Küçükbaş ve büyükbaş kurbanlık hayvanların 2023 ve 2024 yılları Kurban Bayramı ortalama canlı kilo fiyatları ve geçen yıl Kurban Bayramı'na göre değişimlerinde Bursa...

Bursa'da 2O23 yılında büyükbaş 158,33 lira ve küçükbaş 116,6 lira iken, 2024 yılında büyükbaş 251,66 liraya ve küçükbaş ise 273,33 liraya çıktı.

Büyükbaş kurbanlık hayvanda fiyat yüzde 58,9 artarken, küçükbaşta fiyat yüzde 134,3 arttı.

Veriler Ziraat Odalarına ait...

Kurbanlık hayvan sayısına da göz atalım...

Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre; Türkiye'de 2020 yılında 963 bin büyükbaş ve 2 milyon 800 bin küçükbaş, 2021 yılında 987 bin büyükbaş ve 2 milyon 700 bin küçükbaş, 2022 yılında 872 bin büyükbaş ve 2 milyon 600 bin küçükbaş ve 2023 yılında ise 847 bin büyükbaş, 2 milyon 800 bin küçükbaş hayvan kesilmiş.

 "Son yıllardaki kurban satışlarını da göz önünde tuttuğumuzda bu yıl yaklaşık olarak 680 bin büyükbaş ve 2 milyon 500 bin küçükbaş hayvan olmak üzere toplamda 3 milyon 180 bin kurbanlık hayvan kesileceğini öngörüyoruz" diyor TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar...

Velhasıl durum bu şekilde...

Özetle, alım gücünün azalması ve kurbanlık fiyatlarındaki ciddi artışlar nedeniyle bu yıl büyükbaş kesimlerinde geçen yıla göre en az yüzde 20, küçükbaş kesimlerinde ise en az yüzde 10 civarında bir azalış olacağı tahmin ediliyor.

10 bin TL emekli maaşı ve 17 bin 2 lira asgari ücret ile işte kurban ekonomisi...