Ms hastalığı nedir, nasıl tedavi edilir?

MS hastalığı (Multiple Skleroz) hastalığı, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla beyne ve sinirlere saldırması sonucu kol veya bacak hareketleri, görme, duyu ve denge sorunlarının yaşandığı merkezi sinir sisteminin uzun süreli (kronik) bir hastalığıdır. MS hastalığında bağışıklık sisteminin sağlıklı hücrelere saldırması beyin ve omurulikteki sinirleri etkiler ve miyelin kılıfının zarar görmesine neden olur. Bunun yanında ataklar halinde görülen MS, erkeklere oranla kadınlarda 2 kat daha fazla görülüyor.

Multiple Skleroz hastalığında öncelikle santral sinir sistemindeki beyaz madde yapıları hastalanır. Bu beyaz madde santral sinir sisteminin kendi içerisinde ve bu bölüm ile vücudun diğer bölümleri arasında iletişimi sağlayan sinir liflerinden oluşur.

MS'li hastalarda santral sinir sistemindeki bu beyaz maddede plak veya lezyon diye adlandırılan hasarlı alanlar görülür. Bu hasarlı alanlarda siniri çevreleyen miyelin denilen bir maddede kayıp gözlenir. Sinir sisteminde etkilenen yere ve etkilenme derecesine göre, MS hastalığının tipi ve şiddeti hastadan hastaya değişebilir.

MS hastalığının belirtileri ve tedavisi kişiye özeldir. Benzer şekilde gelişen ve aynı bulgularla seyreden iki MS'li hasta bulabilmek mümkün değildir. Hastalığın bireyin kendisinde ve hastalar arasında farklı seyretmesi, hastalığın zamanlamasını, beyinde tuttuğu yeri ve bulguların şiddetini farklı kılmaktadır. Genel alarak MS'li olgularda, beynin veya omuriliğin kontrol ettiği her hangi bir fonksiyonun tam veya yarı tam kaybı gözlenir.

MS HASTALIĞI (MULTİPLE SKLEROZ) BELİRTİLERİ NELERDİR?

Multiple skleroz hastalığının ilk belirtileri, kol ya da bacakta kuvvet azalması-güçsüzlük ve görme sorunu şikayetleri ile başlar.  Multiple Skleroz hastalığında genellikle uyuşma ve karıncalanma, duyularda eksiklik, yürüme zorluğu gibi denge ve koordinasyon güçlüğü, halsizlik, kas spazmları, bulanık görme, idrar kaçırma titreme belirtileri görülür.

MS hastalığını işaret eden belirtiler şunlardır:

Vücudun farklı noktalarında karıncalanma, uyuşma

Kas sertliği, kaslarda kramp ve ağrı

Bulanık, çift görme ve az görme gibi görme sorunları

Boynun öne doğru bükülmesiyle ortaya çıkan elektrik çarpması hissi

Düşünme, öğrenme ve planlama ile ilgili sorunlar

Depresyon ve anksiyete

Konuşma ve yutma güçlüğü

İdrar kaçırma gibi mesane problemleri

Yorgunluk ve halsizlik

Yürüme güçlüğü gibi denge ve koordinasyon sorunları

Kabızlık

Cinsel fonksiyon bozuklukları

Kısa süreli hafıza sorunları

MS HASTALIĞI (MULTİPLE SKLEROZ) NEDENLERİ NELERDİR?

MS hastalığı oluşumunda genetik faktörler oldukça etkilidir. MS hastalığı nedenleri şöyle sıralanabilir:

Çevresel faktörler: Organik çözücülere ve cıvaya maruz kalma, böcek ilaçları ve radyasyon teması.

Etnik köken: Kafkas, Kuzey Afrika kökenlilerde hastalık görülebilir. Sarı ve kısmen siyah ırkta koruyuculuk beyaz ırka göre daha fazladır. Ayrıca Kuzey Avrupa, Amerika ve Kanada'nın kuzeyinde hastalık yüksek, ekvator bölgesinde düşük oranda görülmektedir.

Virüslerin etkisi: Geçmişte "herpes", "varisella zoster" virüslerine maruz kalma.

Kalıtım: Çevresel tetikleyicilerden etkilenen genetik faktörler mevcuttur.

Genetik faktörler: MS'li anne veya babanın çocuklarında aynı hastalığın görülme oranı, toplumdaki aynı yaş grubu kişilerle kıyaslandığında 7-10 kat fazladır. Ancak genler, hastalığın oluşmasında tek faktör değildir. Örneğin; genetik olarak birbirinin aynı olan tek yumurta ikizlerinden birinde MS gelişse bile, diğerinde gelişme riski %25'tir.

Bu faktörlerin dışında MS hastalığı nedenleri arasında;

Kan ve beyin arasındaki bariyerin hasarı

Anne karnında oluşan biyokimyasal olaylar

Diyet ve vitamin yetmezlikleri

Alerjik reaksiyonlar da sıralanabilir.

MS HASTALIĞI NASIL TEŞHİS EDİLİR?

MS hastalığı tanısının konulması çok da kolay değildir. MS hastalığını teşhis edebilecek özel bir test henüz geliştirilmemiştir. MS hastalığına tanısı konması demek aslında diğer olasılıkları elemek anlamına gelir. MS hastalığını teşhis etmek için kullanılan tetkikler şöyle sıralanır:

MRI: MRI filmleri beyin ve omurilik hakkında detaylı bilgi verir ve MS hastalığı teşhisi için son derece önemlidir. MS hastalığı lezyonları bu filmlerde soluk alanlar olarak görülür.

Beyin omurilik sıvısının incelenmesi: Bu sıvıda, bağışıklık sisteminin aktivitesini gösteren ligklnal bandlar, miyelin proteini saptanabilir.

Uyarılmış yanıtlar: Bu testler, sinirlerin ileti hızlarını ölçme teknikleridir. Miyelin kılıfı hasarlanmış sinirler, iletileri daha yavaş iletirler. 3 ana tipi vardır:

Görsel uyarılmış yanıtlar: Görme ile ilgili sinirleri inceler.

İşitsel uyarılmış yanıtlar: İşitme ile ilgili sinirleri inceler.

Smatsensriyel uyarılmış yanıtlar: Kol ve bacaklardaki duyusal sinirleri inceler.

MS hastalığının tedavisi

Hastalığın kesin bir tedavisi olmamakla birlikte atak tedavisi ile atak sırasında ortaya çıkan nörolojik bulguların düzeltilmesi, atakların önlenmesi, oluşan özürlülüklerin giderilmesi, rehabilitasyon ve destekleyici tedaviler şeklinde tedaviler yapılmaktadır. Atak döneminde yüksek doz kortizon tedavisi 3-10 gün süreyle uygulanabilir. Atağın sıklığı ve şiddetine göre tedavi içerikleri değişir.

Sadece belirtiler ortaya çıktığında kas gevşeticiler, nöropatik ağrı tedavisi, mesane problemleri için tedavi, antidepresanlar kullanılır. Kaslarda aşırı kasılma ve bazı mesane problemleri gibi MS belirtilerinin tedavisinde botulinum toksini (Botox) kullanılabilir.

İlaç tedavisinin yanı sıra gerekli durumlarda fizyoterapi yapılması çok faydalıdır. Hastaya özgü egzersizlerin düzenli ve programlı uygulanması sağlanmalıdır. Kronik bir süreç olsa da uygun tedavilerin zamanında uygulanması, rehabilitasyon yaklaşımları ile maksimum düzeyde fayda sağlanır.

Isı hassasiyeti multipl skleroz olan kişilerde yaygındır. Vücut ısısındaki küçük artışlar multipl skleroz belirtilerini tetikleyebilir ya da kötüleştirebilir.

Multipl skleroz olan pek çok kişi özellikle hastalığın başlangıç aşamalarında, tekrarlayan semptomları yaşar ve sonrasında bu semptomlarda kısmen ya da tamamen hafifleme görülür.

Bazı insanlarda iyi huylu multipl skleroz vardır. Hastalığın bu şeklinde, durum sabit kalır ve ilk ataktan sonra MS hastalığı ciddi şekline geçmez.

Kaynak: BURSADA BUGÜN

Diğer Sağlık ve Beslenme Haberleri için tıklayın