Emeklilik sistemi için bir reform yapılacak mı?

(TÜİK) geçtiğimiz günlerde 2023-2100 yıllarını kapsayan nüfus projeksiyonunu açıkladı. Buna göre 2075'te her üç kişiden biri yaşlı statüsüne geçecek.

ÇALIŞAN AZALACAK, YAŞLI ARTACAK!

2023'te çalışma çağındaki nüfus oranı yüzde 68.3 iken, bu oranın 2050'de yüzde 61.9, 2075'te yüzde 55.9, 2100'de yüzde 54.6'ya gerilemesi bekleniyor.

Yaşlı nüfusun ise toplam nüfus içerisindeki oranı 2023 yılında yüzde 10 seviyesini aştı. Bunun 2050'de yüzde 23.1, 2075'te yüzde 31.7 ve 2100'de yüzde 33.6'ya ulaşması bekleniyor.

Yani ilerleyen yıllarda çalışan nüfusu azalırken, yaşlı nüfusunun arttığı bir dönem olacak. Günümüz koşullarında 1.65 çalışan 1 emekliyi finanse ediyor. İlerleyen süreçte çalışanın emekliyi finanse edememesi durumunda çalışma hayatında yeni sorunlar ortaya çıkabilir.

Öte yandan hükümet cephesi tarafından Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) de duyurulmuştu. Buna göre emekliler ikinci bir emeklilik fırsatından yararlanabilecek.

'3 ÇALIŞAN BİR EMEKLİYİ FİNANSE ETMELİ'

Peki konuşlan formüller neler? Emekli sayısı ile çalışan sayısındaki orana uyumlu olarak emeklilik kriterleri ve emeklilik yaşının otomatik olarak ayarlanacağı belirtiliyor. Aylık bağlama oranlarında (ABO) yeniden düzenlemeye gidilecek. Sistem nasıl işleyecek?

Konuyla ilgili merak edilenleri milliyet.com.tr'ye açıklayan Yeminli Mali Müşavir ve Ekonomist Muhammet Bayram şu ifadeleri kullandı: "EYT ile birlikte emeklilik sisteminde çalışan sayısının emekliye bakma oranları geriye gitti. Şu anda 1.65 çalışan, 1 emekliyi finanse ediyor. Normal şartlarda 3 çalışan 1 emekliyi finansa etmeli. Bu da devletin emeklilik sisteminde finanse edeceği tutarı artırıyor. Sadece SGK primleri emekli maaşlarına ilişkin değildir. Bu maaşlara sağlık sistemine aktarılan tutarlar da dahil oluyor. Artık SGK sisteminin yeniden revize edilmesi gerekmektedir.

'ABO, MİLLİ GELİR, ENFLASYON TEKRAR GÖZDEN GEÇİRİLMELİ'

AK Parti iktidarı göreve geldikten itibaren SGK sisteminde reform yaptı. Emeklilik sisteminde yenilikler, birleştirmeler yapıldı. Daha önceki süreçte SSK, Bağkur, tarım ayrımı, Emekli Sandığı gibi ayrımlar vardı ve herkes farklı maaş alıyordu. Burada bir düzenleme oldu ancak günümüz şartlarına göre enflasyon ve büyüme oranlarında 1 yılda çok büyük farklılıklar olduğu için eğer bu sene emekli olursanız yüksek maaş alıyorsunuz, gelecek yıl emekli olacaksanız emekli maaşında yüzde 30'a varan düşüş oluyor. Emekliler bu tutarı ömürleri boyunca alacaklar. O yüzden aylık bağlama oranları, enflasyon, emeklilerin milli gelirden alacakları paylar tekrar gözden geçirilmelidir.

'EYT SONRASI TEKRAR DÜZENLEME GEREKLİ'

Nüfusun artan yaşlılık oranı göz önünde bulundurularak SGK sistemindeki Hazine yardımlarının azaltılması adına yeni düzenlemeler yapılmalıdır. Şu anda aylık bağlama oranları, yaş kriterleri gibi sistemin EYT sonrası tekrar düzenlenmesi gerekmektedir.

Enflasyon ve büyüme oranlarının yüksek olduğu yılda emekli olunduğunda daha fazla emekli aylığı alınırken, enflasyon ile büyüme oranlarının daha az olduğu bir yılda aylıklar daha düşük tutarda belirleniyor. Aylık bağlama oranları revize edilerek kişilerin farklı zaman dilimlerinde emekli olduklarında maaşlarının değişmemesi adına yeni bir formül düzenleniyor. Bu da emeklilerin milli gelirden daha fazla pay alması demek olacak.

Sayın Cumhurbaşkanı 2024 yılını emekliler yılı ilan etti. Emekliler.gov.tr açıldı, emekliler lehine binlerce kurumla anlaşmalar yapıldı. THY, PTT Kargo'da anlaşmalar var. Emekliler bu kurumlardan indirimli faydalanabilecek.

'DAHA FAZLA PRİM ÖDEYEN DAHA FAZLA MAAŞ ALACAK'

SGK, Bağkur, Emekli Sandığı'nın topyekün ele alınarak daha fazla prim ödeyenin daha fazla maaş alacağı, daha az prim ödeyenin daha az maaş alacağı bir sistem işlenecek diyebiliriz.

MAAŞI BELİRLEYEN 3 FARKLI BAĞLAMA ORANI VAR, İLERLEYEN SÜREÇTE SİSTEM NASIL İŞLEYECEK?

Aylık bağlama oranlarında 2000 öncesi, 2000-2008 arası, 2008 sonrası sigorta girişlerine bağlı olarak emeklilik maaşının hesaplanması ile ilgili bir farklılık var. Bu tek düzene indirilerek herkesin eşit maaş alınması sağlanacak. Eğer daha önce emekli olanlar için bir mağduriyet söz konusu olursa bu giderilecek ve herkesin ödemiş olduğu prime göre maaşlar tekrar düzenlenecek.

'İKİNCİ EMEKLİLİK FIRSATI'

TES ile ilgili çalışma yürütülüyor. İşverenlere ekstra bir maliyet getirmeksizin, BES'te olduğu gibi ikinci bir emeklilik durumu söz konusu olabilecek. İşverenlere tamamlayıcı emeklilik sistemine tekrardan prim yatırılması gündeme gelecek.

BES her ne kadar zorunlu olsa da çalışanlar bu sistemden çıkabiliyorlardı. TES'te bu zorunlu bir şekilde olacak ve işverenin maliyeti artmadan sistem oluşturulacak.

REFORM ÇALIŞMALARI NE ZAMAN HAYATA GEÇER?

Reform çalışmaları Orta Vadeli Program'a dahil edildi. Bağkur ile SGK'nın prim günleri eşitlenecek ve böylece Bağkur'lular daha erken emekli olabilecek. Tüm bunlar dikkate alınıp yeni bir paket oluşturulması bekleniyor. 2026 sonuna kadar emeklilik sisteminin tamamen gözden geçirileceğini ve kanuni düzenlemelerin yapılacağını düşünüyorum."

Diğer Ekonomi Haberleri için tıklayın