Aspartam Nedir? Aspartam nelerde var? Aspartam neden önemli? Aspartamın zararları nelerdir? Aspartamın doğal alternatifleri nelerdir? Aspartamın yan etkileri nelerdir? Aspartam hangi hastalıklara neden olur?

Aspartam, çoğunlukla farklı gıda ürünlerinde ve bazı ilaçların bileşiklerinde yer alan, düşük kalorili bir tatlandırıcıdır. Peki, Aspartam Nedir? Aspartam nelerde var? Aspartam neden önemli? Aspartamın zararları nelerdir?

Aspartam Nedir?

Aspartam, birçok gıdanın içerisinde yer aldığı gibi aynı zamanda birçok ilacın içeriğinde de yer alır. Yapay bir tatlandırıcı olarak bilinen aspartam, hazır yiyeceklerin ve içeceklerin, diyet olarak etiketlenen ürünlerin ve ısı gerektirmeyen tariflerde daha sık kullanılır.

İlk olarak ABD tarafından 1980'li yılların başında onaylanan bu yapay tatlandırıcının bileşenleri aspartik asit ve fenilalanindir. Aspartik asit; insan vücudunda doğal olarak bulunmayan, vücut tarafından üretilen bir aminoasittir.

Vücut hormonları oluşturmak ve sinir sisteminin normal işlevini desteklemek için aspartik asidi kullanır. Aspartik asit çoğunlukla; bakliyat, kabuklu yemişler, et, yumurta ve somonda yer alır. Fenilalanin ise vücutta doğal olarak üretilmeyen, yiyecekler tarafından vücuda temin edilen son derece önemli bir amino asit olarak bilinir. Vücut; proteinleri, beyin kimyasallarını ve hormonlarını yapılandırabilmek adına fenilalanin kullanır. Bu aminoasit genel olarak et, balık, yumurta, süt ürünleri ve fındıkta yer alır.  İnsan vücuduna aspartam verildiğinde işlenir ve bir kısmı metanole ayrılır. Metanol, yüksek miktarda alındığı taktirde ise toksik olabilmektedir. Özellikle alkol sorunu olan kişilerde bu durum körlüğe ya da ölüme neden olan bir zehre dönüşebilir. Düzenli olarak tüketilen serbest metanol ise bir sorun olarak kabul edilir. Bunun nedeni ise vücutta karsinojen ve nörotoksin olan formaldehite ayrılmasıdır.

Aspartam Nelerde Var?

Aspartam oldukça geniş alanlarda kullanılan bir tatlandırıcı olarak bilinir. Genel olarak aspartamın insan vücuduna verdiği zararlara dair kesin kanıtlar saptanmamış olsa da yine de aspartamın bazı sağlık sorunlarına neden olduğu düşünülmektedir. Aspartam, günlük olarak tüketilen pek çok yiyecek ve içeceğin bileşeninde yer alır. Aspartam nelerde var sorusunun yanıtı, maddeler halinde şu şekilde verilebilir;

Kola ve Diyet İçecekleri

Kola, bilindiği gibi günlük olarak en sık tüketilen içecekler arasında yer alır. Yediden yetmişe hemen herkes tarafından tüketilen bu içeceğin bileşenleri arasında; su, karbondioksit, renklendirici, fosforik asit, sodyum sitrat, tatlandırıcılar, sodyum benzoat ve kafein yer alır.

Meyveli Yoğurt ve Süt

Meyveli yoğurt çeşitleri genel olarak diyet ürünleri arasında yer alır. Probiyotik olarak tüketilen bu ürünlerin içerisinde; pastörize inek sütü, yoğurt kürü, meyve preparatı, sofra şekeri, su, renklendirici, aroma verici, trisodyum sitrat, sitrik asit, pektin, modifiye nişasta ve laktaz enzimi yer alır.

Paketlenmiş hazır sütlerin içerisinde de yine ürünlerin raf ömrünün uzun olması için farklı birçok bileşik yer alır.

Meşrubat ve Soğuk İçecekler

Meşrubat ve soğuk içeceklerin formüllerinde de yine tatlandırıcılar ve renklendiriciler yer alır.

Aynı zamanda aroma koruyucu maddelerde yine bu içeceklerin formüllerinde yer alır. Özellikle sıcak yaz günlerinde bu içecekler sıklıkla tüketilmektedir.

Diyabet Hastalarının Kullandığı Gıdalar

Şeker hastalığı (diyabet) rahatsızlığı olan kişilerin tüketebileceği özel gıdalar bulunur. Bu gıdaların içerisinde de yine aspartam yer alır. 

Konserve Meyveler ve Soslar

Konserve meyveler genel olarak evlerde pratik bir şekilde pasta ya da kek gibi ürünlerin hazırlanması için tercih edilir. Hazır soslar arasında ise ketçap, mayonez, hardal, barbekü sos ve sarımsaklı mayonez gibi çeşitler yer alır. Özellikle öğle ve akşam yemeklerinde birçok kişi tarafından tercih edilen bu soslar da yine aspartam içeriğine sahiptir.

Aspartam Neden Önemli?

Aspartam günümüzde üç bin ila beş bin ton arasında üretilir. Aynı zamanda dünya genelinde en yaygın kullanılan yapay tatlandırıcılardan biri olma özelliğine de sahiptir. Aspartamın verdiği enerji, gram kaşına dört kaloridir.

Bu da kan şekerinin yükselmesine neden olmaz.

Aspartamın tatlılık derecesi, sükrozdan iki yüz kat daha fazladır.

Tatlı karışımlarında, paketlenmiş gıdalarda, diyet ürünlerinde, alkolsüz asitli içeceklerde, çiğnenebilir multi vitamin tabletlerinde ve kahvaltılık tahıl ürünlerinde kullanımı tercih edilir.

Bunların yanı sıra aspartam, sindirim sisteminde tamamen metabolize edilebilir özelliğe sahiptir. Aspartamın metaboliti olan metanol, portal dolaşıma dahil olarak insanlarda alkol dehidrogenaz enzimleri ile formaldehite metabolize olur.

Formaldehit ise formaldehit dehidrogenaz enzimleri aracılığı ile formik aside okside olur.

Formik asit, idrar yolu ve solunum yolu ile vücuttan atılır.

Aspartamın Zararları Nelerdir?

Aspartamın insan sağlığı üzerindeki zararları ve neden olduğu tahmin edilen hastalıklar üzerindeki çalışmalar günümüzde hala devam etmektedir. Bir katkı maddesi olan aspartamın kullanılması halinde genel sağlık üzerinde ne gibi zararlara neden olacağı da bu tarz ürünleri kullananlar tarafından araştırılmaktadır.

Aspartamın insan sağlığı üzerindeki zararları ve yan etkileri şu şekilde sıralanabilir;

Aspartamı oluşturan aspartik asit, belirli bir dozda alındığında sinir sistemi üzerinde hasara neden olabilir

Vücutta çok fazla aspartik asit birikmesi, kalsiyum oranın artmasına neden olabilir. Kalsiyum oranının yükselmesi ise sinir hücrelerinin zarar görmesine neden olur

Aspartamın önerilen dozdan fazla kullanılması tümör oluşumlarına neden olabilir. Bu nedenle özellikle hazır ve paketlenmiş gıdaların kontrollü bir şekilde tüketilmesi gerekir

Şeker hastalarının aspartam kullanımında kontrolsüz olması, kan şekeri seviyesinin aniden yükselmesine neden olur. Bu nedenle, bu kişilerin belirtilen dozda ve en güvenli şekilde aspartam içeren ürünler tüketmesi sağlıkları açısından son derece önemlidir

Yüksek dozda aspartamın vücuda alınması, kalp ve damar sağlığını olumsuz yönde etkileyecektir

Aşırı aspartam alınması, kanda fenilalanin yükselmesine neden olur. Bu durum da kişilerde kaygı bozukluklarının meydana gelmesini tetikler

Uzun süre ve fazla miktarda aspartam içeren gıdaların tüketilmesi, beyin hücrelerinin zarar görmesine ve zihinsel sorunların meydana gelmesine neden olabilir

Kilo alma ve kilo verme sorununa da neden olan aspartam, özellikle ergenlik dönemindeki çocukların ciddi anlamda kilo sorunu ile karşı karşıya kalmasına eden olur

Aspartam Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Aspartam Hangi Hastalıklara Neden Olur?

Aspartamın hangi hastalıklara neden olduğuna dair kesin verilerin bulunmamasının yanı sıra bazı bilim insanları, aspartamın şu hastalıklara neden olduğunu ileri sürmektedir;

Mental retardasyon (zeka geriliği)

Genetik bozukluklar

Nörolojik hastalıklardan bazıları

Kelebek hastalığı (lupus)

Psikolojik hastalıklar

Beyin tümörü

Kalp hastalıkları

Kanser türleri

Baş ağrısı

Nöbetler

İnme

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu

Doğum kusurları

Sindirim sistemini etkileyen semptomlar

Görme bozuklukları

Migren

Kronik yorgunluk

Aspartamın Yan Etkileri Nelerdir?

Yüksek oranda ve uzun süre aspartam içeriğine sahip gıdaların ve içeceklerin tüketilmesi halinde kişilerde şu sağlık sorunları görülebilir;

Uyuşma

Bulantı

Deri döküntüleri

Eklem ağrıları

Tat kaybı

Kas spazmları

İşitme kaybı

Görme bozuklukları

Nefes almada ve vermede zorluk

Vertigo

Kulak çınlaması

Uykusuzluk

Çarpıntı

Aspartamın Doğal Alternatifleri Nelerdir?

Katkı maddeleri kategorisinde yer alan aspartam kullanmak istemeyen, bu yapay tatlandırıcıya dair araştırma sonuçlarını bekleyenler, aspartam yerine doğal tatlandırıcı ürünleri tercih edebilir. Yemeklerde ve içeceklerde tercih edilebilecek doğal tatlandırıcılar şu şekilde sıralanabilir;

Akçaağaç şurubu

Bal

Şeker kamışı pekmezi

Sabır otu nektarı

Doğal meyve suları

Stevya bitkisi ya da şekerotu bitkisi

Kaynak: BURSADA BUGÜN

Diğer Sağlık ve Beslenme Haberleri için tıklayın